بررسی گفتمان اسلام سیاسی و تبارشناسی اسلام‌گرایی

هدف پژوهش حاضر بررسی گفتمان اسلام سیاسی و تبارشناسی اسلام‌گرایی بود. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و از نظریه گفتمان لاکلا و موف نیز استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که اسلام سیاسی در بین مسلمانان، گفتمانی است که صورت‌بندی خاصی از جامعه و سیاست را با محوریت دال مرکزی اسلام ارائه می‌دهد و تلاش می‌کند اسلام را از منظر سیاسی مورد تاکید قرار داده و آن را از دایره صرفاً مذهبی خارج سازد. همچنین درصدد است تا اسلام را به دال برتر تمامی گفتمان‌های امت اسلامی تبدیل کند. تعیین دال‌های گفتمان اسلامی حوزه نبرد گفتمان مدرنیته غرب با اسلام‌گرایان بوده است، برای تبیین دال‌های اسلام سیاسی رویکردهای اندیشه‌ای، اجتماعی و جریان‌شناسی به‌کار برده شده است، ولی رویکرد گفتمانی از ظرفیت گسترده‌تر و انعطاف‌پذیرتری در تبیین جریان‌های جوامع اسلامی برخوردار است. در بین صورت‌بندی‌های این گفتمان، اسلام سیاسی مردم‌سالار با قرار گرفتن در مقابل مقوله‌های جدیدی از قبیل دموکراسی، انتخابات، حکومت و سیاست‌سازی، به بازتعریف نشانه‌های متعدد اسلام سیاسی سنتی ازجمله تبیین نقش شورا، مشورت، امر به معروف و نهی از منکر، جهاد، عدالت اقتصادی، جایگاه غیرمسلمانان و زنان در جامعه اسلامی، اقدام کرده است.

a study of the discourse of political islam and genealogy of islamism

the purpose of the present study is to review the discourse of political islam and genealogy of islamism. the research method is descriptive-analytic and laclau and mouffe’s discourse theory has been used. the results indicate that political islam is a discourse among muslims which represents a special formulation of society and politics focusing on the signifier of islam and it attempts to emphasize on islam from a political perspective, not within a merely religious hemisphere. it also seeks to turn islam into the best signifier for islamic community discourse. determination of signifiers of islamic discourse is a battlefield between western modernity and islamism. for determination of the signifiers of political islam, intellectual, social, and movement approaches have been used; however, the discourse approach has a more extensive and flexible potential to explain movements in islamic communities. among formulations in this discourse, democratic political islam versus some new categories such as democracy, election, government, and policy-making has attempted to redefine various signs in traditional political islam including the role of council, consultation, enjoining good and forbidding evil, jihad, economic justice, the status of non-muslims and women in islamic society.