نظریه حاکمیت سیاسی ولی فقیه در اندیشه فقهی ملا احمد نراقی

هدف پژوهش حاضر بررسی نظریه حاکمیت سیاسی ولی فقیه در اندیشه فقهی ملااحمد نراقی در کتاب«عوائد الایام» ایشان است. روش پژوهش توصیفی - تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که ملااحمد نراقی،نخستین فقیهی است که نظریه ولایت فقیه را به صورت جدی و اصولی مورد نظریه پردازی قرار داده و از ولایت همه جانبه و تکفّل قدرت توسط فقیه در عصر غیبت بحث نموده است. بنابراین، آنچه نراقی را به عنوان یک فقیه، یگانه و منحصر به فردی می سازد، ادعای او در طرح و تدوین نظریه ولایت فقیه در معنای کشورداری و زمامداری سیاسی است. نراقی در بیان ابعاد گوناگون نظریه ولایت فقیه و اقامه دلیل های آن، از فقها و مجتهدان پیشین سبقت گرفت و به نظریه سیاسی شیعه، فزونی و جلوه ای خاص و تازه بخشید. بدین ترتیب، دیدگاه نراقی از حاکمیت سیاسی ولی فقیه در نوع خود حرکتی نو در عرصه فقه به وجود آورد و ولایت فقیه، ساختاری نوین پیدا کرد و به تدریج به نظریه مسلّط و رایج در مباحثات فقها در حوزه اندیشه سیاسی تبدیل گردید. بنابراین، هرچند طرح نظریه حاکمیت سیاسی ولی فقیه در دوره قاجاریه از سوی ملااحمد نراقی بیشتر جنبه نظری و آرمانی داشت، ولی در دوره های بعدی به تاثیرگذارترین باور سیاسی تبدیل شد که پیروزی انقلاب اسلامی 75 ایران، تبلور چنین نگرشی در فقه سیاسی شیعه بود.

the theory of political sovereignty of the supreme leader in the jurisprudential thought of mullah ahmad naraghi

the purpose of the present study is to review the theory of political sovereignty of wali-e faqih (jurist ruler) in the jurisprudential idea of mullā ahmad narāqi based on his book 'avā'ed al-ayyām. the research method is descriptive-analytic and the results showed that mullā ahmad narāqi is the first jurist who has seriously and fundamentally dealt with the theory of welāyat-e faqih and discussed the total authority and power of the jurist during the age of absence. therefore, what distinguishes narāqi as a unique jurist is his claim and proposal of the theory of welāyat-e faqih denoting government and political leadership. through introducing different aspects of the theory of welāyat-e faqih and bringing evidence for them, he has left former jurists and authoritative interpreters of the religious law behind and has revived shi'ite political theory by giving a special and new manifestation to that. thus, his perception of the political sovereignty of wali-e faqih per se created a new move in the realm of jurisprudence so that welāyat-e faqih found a new structure and gradually turned into a dominant and common theory in jurists' discussion about political ideology. therefore, although the theory of political sovereignty of wali-e faqih proposed by mullā ahmad narāqi during the qajar dynasty was mostly theoretical and idealistic, it turned to be one of the most influential political beliefs in later periods so that the victory of the islamic revolution of iran in 1978 has been the manifestation of that perspective in shi'ite political jurisprudence.