تحولات هویت ملی ایران در دوره اسلامی (از ورود اسلام به ایران تا عصر صفوی)

هدف پژوهش حاضر بررسی تحولات هویت ملی ایران از مقطع زمانی ورود اسلام به ایران تا عصر صفوی می‌‌باشد. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و نتایج نشان داد با پذیرش تدریجی اسلام از سوی ایرانیان، تکاپوی نوینی با سامان‌‌دهی هویت جمعی و ملی جدید در ابعاد مختلف آغاز شد. تکاپویی که بر پایه داشته‌‌های پیشین و تلفیق آن‌‌ها با مبانی اسلامی صورت گرفت. بعد از ورود اسلام به ایران، حکومت یا خلافت اسلامی جای حکومت ایرانی را گرفت و طی سه قرن نیز دین اسلام جایگزین دین زرتشت شد. ایرانشهر یا قلمرو پادشاهی فروریخت و کشور ایران حدود 9 قرن از وحدت سیاسی و ملی محروم ماند. اما هویت ملی ایران از جهت فکری و فرهنگی با استمرار دیگر عناصر هویتی تداوم یافت و کشور ایران به عنوان یک مفهوم همچنان زنده ماند و ایرانیان از لحاظ ملّیت و زبان و برخورداری از خاطرات مشترک تاریخی و آداب و رسوم خاص، از اعراب متمایز بودند. پس از چند قرن گسیختگی سیاسی در ایران نیز صفویان توانستند با تاکید بر عناصر فرهنگ ایرانی و مذهب تشیع و گسترش آن‌‌ها در کل کشور، وحدت را به ایران بازگردانیده و هویت ملی ایران را احیاء و تحکیم کنند.

Transformations of Iran’s National Identityin the Islamic Era (Since the Advent of Islamto Iran until the Safavid Dynasty)

The purpose of the present study is to review transformations of Iran’s national identity since the advent of Islam to Iran until the Safavid dynasty. The method of study is descriptiveanalytic and the results showed that as the Iranians gradually accepted Islam, a new movement through organizing the new collective and national identity in different aspects began based on their former heritage combined with Islamic principles. After the advent of Islam to Iran, Persian government was replaced with Islamic state and the religion of Islam replaced Zoroastrianism within 3 centuries. Iranshar or the kingdom realm collapsed and Iran was deprived of political and national unity for almost 9 centuries. However, from intellectual and cultural aspects, Iran’s national identity was sustained through other identity elements and so Iran survived as a concept and Iranians, due to their nationality, language, common historical memories, and special customs, were still distinguished from Arabs. After some centuries of political disunity in Iran, the Safavids could bring back integration to Iran and revive and consolidate its national identity.