انگاره امّت در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره)

بازشناسی کلیدواژگان اساسی در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره) گذرگاهی مهم برای شناخت مطلوب منظومه فکریسیاسی بنائی که ایشان به‌صورت حقوقی و نهادی بعد از انقلاب 1375 بنانهاده و از خود به یادگار گذاشته‌اند. «امت» از دانش واژه‌هایی است که درون‌مایه‌ی دینی و صبغه اسلامی داشته و از ادبیات دینی وارد اندیشه سیاسی متفکران اسلامی علی‌الخصوص رهبر کبیر انقلاب اسلامی شده است. تتبع آثار نظری و عملی امام خمینی (ره) حکایت از آن دارد که این واژه ضمن حفظ اصالت دینی خود و با اخذ از خاستگاه قرآنی و روایی‌اش، خود را با تحولات مفهومی روز همچون واژگان ملت و ملی‌گرایی هم‌آوردی نماید و با استفاده از ابزار اجتهاد خود را با مقتضیات زمانی و مکانی در اندیشه امام خمینی (ره) بازتولید نماید. مقاله حاضر می‌کوشد با روش توصیفیتحلیلی و به شیوه مطالعه کتابخانه‌ای، دیدگاه امام خمینی (ره) را در این زمینه گزارش و بررسی کند. با گذر بر ادبیات واژگانی مستعمل از سوی امام خمینی (ره) می‌توان چنین نتیجه گرفت که مفهوم ملت را مفهومی حاشیه‎ای و در ارتباط با مفهوم امت می‌یابیم و ایشان در اکثر اظهارنظرهای خویش ملی‌گرایی به معنای حاکمیت ملت را نفی نکرده‌اند، بلکه قومیت‌گرایی و قبیله‌گرایی و آثار نامطلوب آن را که موجب جدایی و افتراق امت اسلامی می‌شود را مورد نفی و طرد قرار داده‌اند.

Idea of Ummah in the Eyes of Imam Khomeini (ra)

Recognition of basic keywords in political thinking of Imam Khomeini (ra) is an important passage to desirably know the politicomental system of a foundation he laid and memorably left behind legally and institutionally after revolution of Iran in 1357 (1978). “Ummah” is known as a word that has Islamic nature and theme and it has been incorporated from religious literature into political thinking of Islamic thinkers, particularly the great leader of the Islamic Revolution. Research done on practical and theoretical works of Imam Khomeini (ra) indicates that the word keeping its religious originality and adopting its Quranic and narrative origin stands together with conceptual changes of the day like the words of nation and nationalism; it can reproduce itself in thinking of Imam Khomeini (ra) by making use of tools of Ijtihad with the time and space exigencies. The present article tries to make a study of idea of Imam Khomeini (ra) in this regard by means of analyticdescriptive method and librarybased studies. By checking the old used word literature by Imam Khomeini (ra), one can draw the conclusion that concept of nation is found a marginal concept and in contact with concept of Ummah and he has never negated nationalism in the sense of rule of people or nation in his statements made about nationalism; rather, he has abandoned ethnicism and tribalism and their undesirable effects that result in division and disunity of Islamic Ummah.