رصد ساختار اجتماعی علوم مرتبط با زیست‌فناوری ایران با رویکرد تحلیل شبکه اجتماعی

سابقه و هدف: با توجه به عدم انجام پژوهشی جامع در جهت بررسی ساختار علم ایران در حوزه زیست‌فناوری، هدف از انجام این پژوهش رصد ساختار اجتماعی علوم مرتبط با زیست‌فناوری ایران با رویکرد تحلیل شبکه اجتماعی بر اساس بروندادهای علمی ایرانیان و ترسیم شبکه ارتباطات علمی نویسندگان هسته و فعال این حوزه در ایران است. مواد و روش‌ها: این پژوهش از نوع کاربردی توصیفی با رویکرد علم‌سنجی می‌باشد که در آن از روش ترسیم نقشه علمی استفاده شد. جامعه پژوهش، کلیه مقالات علمی مربوط به حوزه زیست‌فناوری در بازه زمانی 2017-1984 در پایگاهweb of science core collection می‌باشد. ابتدا در بخش جستجوی پیشرفته پایگاه، کلیدواژه‌های مرتبط با زیست‌فناوری در بازه زمانی مطرح‌شده یعنی 2017-1984 جستجو گردید و نتایج محدود به کشور ایران شد. تعداد آیتم‌های بازیابی شده بر اساس راهبرد جستجوی بکار رفته 22034 پیشینه علمی می‌باشد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی و بر مبنای بهره‌گیری از شاخص‌های تحلیل شبکه‌های اجتماعی، از نرم‌افزار citespace برای ترسیم ساختار و تحلیل داده‌ها استفاده شد. یافته‌ها: بر اساس یافته‌های این پژوهش شیب افزایش تولیدات علمی از سال 2005 تا 2011 بسیار تند، در سال‌های 2012 تا 2013 متوسط، در سال‌های 2014 تا 2016 شتابان ارزیابی می‌شود. همچنین اینکه گسترش کمّی بروندادهای علمی حوزه زیست‌فناوری ایران منجر به ساختار و شبکه‌ای اجتماعی در میان کنشگران این حوزه شده است که به‌خوبی همدیگر را شناخته و به برقراری ارتباطات علمی ملی و بین‌المللی با یکدیگر می‌پردازند. در ترسیم ساختار اجتماعی این حوزه 144 چهره علمی تاثیرگذار ملی و بین‌المللی که در تولیدات علمی ایرانیان در حوزه زیست‌فناوری موثر بوده‌اند، به‌صورت گرافیکی به تفکیک فعالیت در دوره‌های زمانی 5 ساله نشان داده شده‌اند.نتیجه‌گیری: محققان فعال این حوزه از نظر شبکه ارتباطی را می‌توان در قالب 40 تیم کاری دسته‌بندی نمود که مهم‌ترین آنها عبارتند از زیست‌فناوری پزشکی، زیست‌فناوری انسانی، میکروبی، و ژنتیکی، زیست‌فناوری سرطان و کشت سلول.

monitoring the social structure of iranian biotechnological sciences using the social network analysis approach

background and aim: considering the lack of comprehensive research to study the structure of iranian biotechnology field, the aim of this study was to monitor the social structure of iranian biotechnological sciences using the social network analysis approach based on the scientific outputs of iranians and to map the scientific communication network of the most important and active authors of iran.materials and methods: this applied descriptive study was conducted with a scientometric approach, using the method of creating a scientific map. the study population was all scientific articles related to the field of biotechnology in the web of science core collection during 1984-2017. first, keywords related to biotechnology during the mentioned period, i.e. 1984-2017, were searched in the advanced search of the database and the results were limited to iran. the number of articles found based on the search strategy used was 22034 scientific backgrounds. descriptive statistics based on social network analysis indicators were used to analyze the data, and citespace software was used to create the structure and analyze the data.findings: according to the results of this research, the trend of increasing scientific production from 2005 to 2011 was very fast, from 2012 to 2013 it was moderate, and from 2014 to 2016 it was considered fast. the quantitative expansion of scientific output in the field of iranian biotechnology also led to a social structure and network among the actors in this field, who knew each other well and established national and international scientific communication among themselves. to show the social structure of this field, 144 influential national and international scientific personalities who were effective in iranian scientific production in the field of biotechnology were presented graphically according to their activities in 5-year periods.conclusion: the active researchers in this field can be divided into 40 working groups, the most important of which are human, microbial and genetic biotechnology, medical biotechnology, cancer biotechnology and cell culture.