تحلیلی بر روند سلب اعتبار مدارک علمی نمایه شده در پایگاه اطلاعاتی وب‌آوساینس طی سال‌های 2020-2000

سابقه و هدف: سلب اعتبار مقالات، ساز‌وکاری است که برای حذف مقالات نادرست و ناقص و تصحیح سوابق علمی استفاده می‌شود. پژوهش حاضر با هدف ارائه تحلیلی از روند سلب اعتبار مدارک 10 کشور با بیشترین فراوانی در پایگاه اطلاعاتی وب‌آوساینس طی سال‌های 2020-2000 انجام شده است. مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده‌ها توصیفی است که با رویکرد علم‌سنجی انجام شد. داده‌ها از پایگاه اطلاعاتی وب‌آوساینس و سایت ری ترکشن واچ به مدت یک ماه از تاریخ 10/05/2021 گردآوری شده است. از کل 84 کشور دارای مدارک سلب اعتبار شده، 10 کشور که بیشترین فراوانی را در سلب اعتبار مدارک داشته‌اند، به عنوان نمونه هدفمند انتخاب و با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد 90 درصد از کل مدارک سلب اعتبارشده در پایگاه وب‌آوساینس طی سال‌های مورد بررسی در 10 کشور چین، آمریکا، ژاپن، هند، ایران، انگلستان، آلمان، کره جنوبی، ایتالیا و فرانسه اتفاق افتاده است. همچنین یافته‌ها نشان داد علاوه بر وجود روند صعودی، سلب اعتبار مدارک در سال‌های اخیر شیب بسیار بالایی داشته است. دیگر یافته‌ها نشان داد سه کشور چین، آمریکا و ژاپن از نظر فراوانی مدارک سلب‌اعتبارشده به‌ترتیب با 42/8، 26/8 و 8/1 درصد دارای بیشترین مدارک هستند. در بین دانشگاه‌ها و موسساتی که در سلب اعتبار مدارک نقش داشته‌اند، دانشگاه آزاد اسلامی با انتشار (2/4 درصد) 138 مدرک، در رتبه اول قرار دارد. نتایج ضریب همبستگی اسپیرمن نیز نشان داد بین رتبه در فراوانی تولیدات علمی و رتبه در تعداد مدارک سلب‌اعتبارشده، همبستگی ضعیف و مثبتی وجود دارد (0/01>p-value). نتیجه‌گیری: آشنایی و ‌توجه به دلایل سلب اعتبار مدارک منتشرشده می‌تواند از افزایش سریع تعداد این اسناد در آینده جلوگیری کند. صعودی بودن روند سلب اعتبار مدارک منتشرشده در 10 کشور مورد بررسی نگران‌کننده است و این امر ضرورت توجه جدی نویسندگان و سیاست گذاران علمی را می‌طلبد.

an analysis of the retraction trend of scientific documents indexed on the web of science during the years 2000-2020

background and aim: retraction of articles is a mechanism used to remove inaccurate and incomplete articles and to correct scientific background. the aim of the present study was to provide a comprehensive analysis of the retraction trend of publications from 10 countries with the highest prevalence on the web of science during 20002020.materials and methods: in this applied descriptive study, data were collected from the web of science (wos) and retraction watch databases using the scientometric method. from all countries with retracted publications (rp), 10 countries were selected as a purposive sample and analyzed using descriptive and inferential statistics.findings: the findings showed that 90% of all rp indexed in the wos during 20002020 occurred in 10 countries: china, united states, japan, india, iran, the united kingdom, germany, south korea, italy, and france. moreover, it was found that in addition to the upward trend, the slope of rp has increased in recent years. the results also indicated that china, usa, and japan had the highest number of rp with 42.8, 26.8, and 8.1%. among the universities, islamic azad university was in the first rank with 138 (2.4%) retracted publications. the results of the spearman correlation coefficient revealed that there was a weak and positive correlation between rank in the frequency of scientific outputs and rank in the number of retracted documents.conclusion: familiarity and attention to the reasons for the retraction of publications can prevent the rapid growth of these documents in the future. the ascending trend in the retraction of publications in the 10 countries is worrying, requiring the serious attention of scientific authors and policymakers.