مطالعه علم‌سنجی رساله‌های حوزه اقتصاد اسلامی در ایران

سابقه و هدف: مطالعات علم‌ سنجی در ترسیم روند توسعه و گسترش علم نقش اساسی دارند. هدف این مقاله، مطالعه ‌ی علم ‌سنجی رساله‌ های حوزه ‌ی اقتصاد اسلامیِ منتشر شده در ایران از ابتدای سال 1372 تا ابتدای سال 1397 می‌ باشد.مواد و روش‌ها: این پژوهش از نوع کاربردی بوده و با استفاده از روش تحلیل محتوای کمّی صورت گرفته است. جامعه ‌ی آماری پژوهش از 215 عنوان رساله تشکیل شده است که در دانشگاه ‌ها و مراکز آموزشی کشور منتشر شده‌ اند. داده ‌های پژوهش با بکارگیری ابزار سیاهه وارسی گردآوری و با استفاده از نرم‌ افزارهای excel و tagol مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفته ‌اند.یافته‌ها: یافته ‌های پژوهش نشان می‌ دهد، دانشگاه امام صادق (ع) با 45، حوزه علمیه قم با 41 و دانشگاه علامه طباطبائی با 16 عنوان رساله، بیشترین تعداد رساله‌ ها را در این حوزه تولید نموده ‌اند. از کل رساله ‌ها؛ 56 عنوان رساله (26 درصد) در موضوع فقه مالی اسلامی بوده، نظام اقتصادی اسلام با 32 (15 درصد) و حقوق مالی اسلامی با 28 عنوان رساله (13 درصد) در رتبه‌ های بعدی قرار دارند. بیشترین روش پژوهش بکارگرفته شده در نگارش رساله‌ ها نیز روش تحلیلی توصیفی با رویکرد فقهی (با 49 مورد و 23 درصد از کل رساله ‌ها) بوده است. همچنین، رشته‌ های آموزشیِ علوم اقتصادی با 56، علوم اسلامی با 42 و فقه و مبانی حقوق اسلامی با 32 عنوان رساله، بیشترین تعداد رساله ‌ها را در این حوزه منتشر نموده ‌اند.نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش حاکی از تنوع رساله ‌ها در این حوزه می‌ باشد، لیکن، توجه بیشتر به مباحث اقتصادی، فقهی و حقوقی در این حوزه، موجب مغفول ماندن مباحث فنّی مانند مالی و حسابداری در این زمینه شده است.

Scientometric Study of Dissertations in the Field of Islamic Economics in Iran

Background and aim: Scientometric studies have a crucial role in drawing up the trend of development and expansion of science. This study aimed at evaluating the scientometric aspects of dissertations published in the field of Islamic economics in Iran during19932018.Materials and methods: This applied study was done based on the quantitative content analysis method. The population of the study consisted of 215 dissertations published in universities and educational centers of Iran. Research data were collected using a checklist and analyzed by Excel and Tagol software.Findings: Findings of the study showed that Imam Sadegh University, Qom Seminary and Allameh Tabataba rsquo;i University with 45, 41 and 16 dissertations had the highest rank in this field, respectively. From all dissertations, there were 56 (26%) titles on Islamic finance jurisprudence, 32 (15%) on Islamic economic system and 28 (13%) on Islamic financial rights, respectively. Most research methods used in the writing of dissertations were descriptiveanalytic based on a jurisprudential approach (49 (23%) cases of all dissertations). Moreover, educational fields of Economic Sciences with 56, Islamic Sciences with 42 as well as Jurisprudence and Principles of Islamic Law with 32 dissertations had the largest number of them.Conclusion: The results of the study indicated a diversity of dissertations in this field; however, more attention to economic, jurisprudential and legal issues in this field caused the negligence of technical topics such as finance and accounting.