تفاوت‌های علوم تجربی، علوم اجتماعی و علوم انسانی از نگاه شاخص‌های علم سنجی موسسه‌ی اطلاعات علمی (isi)

مقدمه و هدف: داده های برگرفته از پایگاه های اطلاعاتی موسسه اطلاعات علمی (isi ) و شاخص های علم سنجی حاصل از این داده ها، مبنای قضاوت در مورد توسعه و اثرگذاری علمی است. هدف از این مقاله، تبیین تفاوت های بین علوم تجربی، علوم اجتماعی و علوم انسانی از منظر شاخص های علم سنجی isi است.مواد و روش ها: با بازتحلیل یافته های آماری برخی متون علم سنجی، استخراج آمارهایی از وب سایت isi و مرور برخی متون مربوط تفاوت های علم سنجی سه قلمرو علوم تجربی، علوم اجتماعی و علوم انسانی بررسی شده است.یافته ها: محدودیت های ناشی از پایگاه های استنادی، از جمله پایگاه های اطلاعاتی isi از یک سو و تفاوت های ماهوی و درونی رشته ها و حوزه های مختلف علوم، کاربرد یکسان و تفسیر بی ملاحظه شاخص های علم سنجی را زیر سوال می برد. عواملی چون تفاوت میزان تحت پوشش قرار گرفتن علوم تجربی، علوم اجتماعی و علوم انسانی در isi ، یکسان نبودن جهت گیری های ملی (یا بین المللی) مجلات نمایه شده در isi بر حسب قلمروها، حوزه ها و رشته های مختلف علوم، تفاوت در کم وکیف تکوین و توسعه نظریه ها و متعاقب آن، تنوع الگوهای نشر و استناد و رفتارهای ارجاع دهی پژوهشگران حوزه های علوم، تفاوت در محمل های نشر و مخاطبان هدف، مانع زبان (غالب بودن زبان انگلیسی در نمایه نامه های isi )، گرایش بیشتر به تالیف فردی در برخی رشته ها نسبت به برخی دیگر و استناد به رسانه های مختلف ارتباطی مکتوب در علوم اجتماعی و انسانی در مقایسه با علوم تجربی و ... تفاوت هایی را در کارکردهای علم سنجی برای این رشته ها و حوزه ها سبب شده است.نتیجه گیری: با توجه به محدودیت و نامتوازن بودن علم سنجی برای همۀ رشته های علمی با تکیۀ صرف بر پایگاه های اطلاعاتی isi ، روش شناسی پیشنهادی جدیدی برای علم سنجی، به ویژه در حوزه های علوم انسانی و حوزه های کیفی علوم اجتماعی لازم است که تلفیقی از روش های کنونی علم سنجی و داوری کیفی خبرگان هر حوزه باشد.