امکان‌سنجی بازآفرینی مسیر معنوی هجرت امام رضا(ع) به ایران با تاکید بر گردشگری مذهبی

امام رضا(ع) با هجرت به سرزمین ایران، معنویتی را بر نقاط مختلف مسیر هجرت خویش به ارمغان آوردند که امروزه میراثی معنوی برای علاقه‌مندان آن حضرت محسوب می‌شود. مسیر معنوی هجرت امام رضا(ع) با برخورداری از ظرفیت‌های عظیمی در ابعاد مختلف زیارتی، اجتماعی و فرهنگی می تواند به عنوان مسیری برای گردشگران مذهبی و زائران آن حضرت ارتقا یابد. هدف این پژوهش ارائه راهبردهای احیا و ارتقای این مسیر معنوی و زیارتی است که با روش تحقیق تحلیلی تاریخی، با رویکرد کیفی و میان‌رشته‌ای و با استفاده از شیوه های مطالعات کتابخانه ای و اسنادی و میدانی انجام شده است.نتایج پژوهش بیانگر آن است که مسیر معنوی از منظر طراحی شهری و معماری و نیز تخصص های مرتبط در ابعاد و مولفه های چندگانه قابل بازشناسی است. این مولفه ها عبارتند از: فضایی کالبدی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی، منظر، زمینه زمان، ریخت‌شناسی، ادراک، کارکرد، زیست بوم. این مسیر با عبور از چهار منطقه متنوع طبیعی و فرهنگی و اجتماعی ایران (منطقه جنوب‌ غربی، منطقه کوهستانی یاسوج و فارس، منطقه مرکزی کویری و منطقه شمال ‌شرقی؛ با زمینه های ارزشمند طبیعی زیست محیطی، تاریخی، فرهنگی اجتماعی و کالبدی) متعلق به قبل و بعد از سفر امام رضا(ع) است. محور فرهنگی‌ گردشگری رضوی با بهره مندی از زیرساخت‌های گردشگری، مذهبی، حمل ونقلی، تفریحی به مثابه محوری آیینی، فرهنگی، گردشگری و مذهبی در سطح ملی و بین المللی عمل می کند. طراحی شهری و منطقه ای زمینه گرا به توسعه همه جانبه کمی و کیفی این محور با رویکرد ایرانی اسلامی منجر خواهد شد.

The Feasibility of Recreating the Spiritual Path of Imam Reza (as) Emigration (hijrah) to Iran with a Focus on Religious Tourism

With his hijrah to Iran, Imam Reza (as) has granted such spirituality to different parts of his moving path that nowadays it is a spiritual heritage for his followers. The spiritual path of the Imam’s hijrah equipped with huge capacities for various pilgrimages, with social and cultural aspects can be upgraded to a path for religious tourists and his pilgrims. This research aims to present strategies for reviving and promoting this spiritual and pilgrimage path through an analytical and historical method with a qualitative and interdisciplinary approach, using library resources, documentaries, and field study. The results of the research show that the spiritual path is recognizable from urban design and architecture perspectives as well as related specialties in multiple dimensions and components, namely, spatial-physical, social, cultural, economic, landscape, time, context, morphology, perception, function, and ecosystem. Passing through four diverse natural, cultural, and social regions of Iran (southwestern region, mountainous regions of Yasuj and Fars, central desert region, and northeastern region rich in terms of valuable natural, environmental, historical, cultural, social, and physical backgrounds), this path belongs to the periods before and after Imam Reza’s journey. The Razavi cultural-tourism path is supported by tourism, transportation, religious, and recreational infrastructures; it serves as a ceremonial, cultural, tourism, and religious path on the national and international scales. Urban and regional conceptual designs will lead to the comprehensive quantitative and qualitative development of this path with an Iranian-Islamic approach.