آستانگی در معماری زیارت: بررسی ارتباط و تاثیر مناسک زیارت بر کالبد معماری حرم رضوی(ع)؛ با تاکید برآستانه‌‏های ورودی

معماریِ زیارت، گونه‏‌ای مهم از معماری آیینی و مذهبی است که با تمرکز بر معماری زیارتگاه، به ویژه حرم و مضجع اهل‌بیت(ع)، از منظری بینارشته‏‌ای قابلیت پژوهش‏ دارد. این نوشتار با قدر مطلق قرار دادن مفهوم «پیش ‏آستانگی» در برهم‏کنش «زیارت» و «معماری» سعی دارد با طرح این پرسش: «چگونگی تاثیر سنت زیارت بر معماری زیارتگاه» به بررسی معنامندی معماری حرم از آیین و مناسک زیارت بپردازد. هدف از این مقاله بیان بازنمود کالبدی و معمارانه‏ زیارت بر مداخل یا همان «پیش‌‏آستانگی‏»‏های معماری‏ حرم رضوی(ع) است.تحلیل و تفسیر داده‏‌های تاریخی، تراثی و معماری در این مقاله از منظر مطالعات فرهنگی و با روش انسان‏‌شناسی معماری است و در نتیجه تاثیرپذیری کالبدی معنایی معماری ورودی‏‌های حرم (مرحله‏ پیش‌‏آستانگی) از سنت زیارت و آداب تشرف (نیت، سلام و اذن دخول) را در قالب زنجیره‌‏ای متوالی از فضاهای معمارانه در مداخل ورودی (درها، بست‏‌ها و صحن‏‌ها) نظاره‏‌گر خواهیم بود.

Threshold in Pilgrimage Architecture, Examining the Relation and Effect of Pilgrimage Practices on the Razavi Shrine’s Architecture with a Focus on Entrance Thresholds

Pilgrimage architecture is a significant kind of ceremonial and religious architecture. Concentrating on the architecture of a pilgrimage site, particularly the shrines and tombs of the Ahl al-Bayt (as), pilgrimage architecture may be studied from an interdisciplinary viewpoint. This article attempts to examine the significance of shrines architecture due to pilgrimage rituals by posing the question: “How does the tradition of pilgrimage affect the architecture of shrines?” with utmost focus on the concept of “pre-threshold” in the interaction of “pilgrimage” and “architecture.” This article aims to convey the physical and architectural manifestations of pilgrimage on the entries or architectural pre-thresholds of the Razavi Shrine. The historical, patrimonial, and architectural data was analyzed from the perspectives of cultural studies and architectural anthropology. We found the physical-semantic impacts that the architecture of the Shrine’s entrances (pre-threshold stage) gets from the tradition of pilgrimage and rituals etiquettes (intention, salutation, and permission to enter) in the form of a continuous chain of architectural spaces in the entrances (doors, halls, courtyards)