ارزیابی خطر بهداشتی، آلایندگی و منشایابی برخی از فلزات سنگین در خاک اطراف شهر زنجان، ایران

زمینه و هدف: در این مطالعه ارزیابی فلزات سنگین در خاک اطراف شهر زنجان، با بکارگیری شاخص‌های آلودگی، ریسک سرطان‌زایی و غیرسرطان‌زایی و تعیین منشا فعالیت‌های زمین‌زاد و انسان‌زاد با استفاده از روش‌های آماری پرداخته شد. مواد و روش‌ها: در این پژوهش، تعداد 30 نمونه از عمق 20 0 سانتی‌متری خاک برداشته و براساس روش هضم اسیدی توسط آنالیز طیف‌ سنجی پلاسمای جفت‌ شده القایی مورد آنالیز قرار گرفت.یافته‌ها: فاکتور غنی شدگی برای روی و کادمیوم به ترتیب با میانگین 42.1 و 34.5 در رده‌ی غنی شدگی شدید و شاخص زمین انباشت برای کادمیوم با میانگین 2.8 در رده‌ی بالای آلودگی قرار داشت. تغییرات مکانی شاخص بار آلودگی و درجه‌ی آلودگی اصلاح شده نشان داد که در نزدیکی مراکز صنعتی شدت آلودگی بیشتر شده و رگرسیون خطی بین ریسک اکولوژیکی و ضریب میانه دامنه اثر متوسط (0.903=r^2) نشان داد که 76 درصد نمونه‌ها در احتمال سمیت قرار گرفته‌اند. کادمیوم در کودکان و بزرگسالان با میانگین شاخص خطر غیرسرطان‌زایی 2 و 0.5 بخصوص در معرض جذب پوستی با میانگین 0.5 بیشترین خطر را داشت. خطر ابتلا به بیماری‌های سرطانی بیشتری را نشان می‌دهد. نتیجه‌ی تعیین منشا و سهم فلزات سنگین به کمک ارزیابی های آماری نشان داد که سرب، روی و کادمیوم در نتیجه‌ی فعالیت‌های انسانی و کروم، مس و آرسنیک در نتیجه‌‌ی توامان فعالیت‌های انسانی و زمین زاد در منطقه تجمع یافته‌اند. نتیجه‌گیری: پیشنهاد می‌گردد به منظور کاهش اثرات منفی زیست محیطی فلزات سنگین در خاک اطراف شهر زنجان، اقداماتی مانند کاهش ورود آلاینده‌ها و پالایش خاک آلوده صورت گیرد.

assessing the health risk, pollution and source of some heavy metals in the soil around zanjan, iran

background and purpose: in this study, heavy metals in the soil around thezanjan city, by using indicators of pollution, carcinogenic and non carcinogenicrisk and determining the origin by using statistical methods.materials and methods: in this study, 30 soil samples were taken from a depthof 0 20 cm and analyzed based on the method of acid digestion by inductioncoupled plasma spectroscopy.results: the enrichment factor for zinc and cadmium was in the extremeenrichment category with an average of 42.1 and 34.5, respectively, and theland accumulation index for cadmium was in the high pollution category withan average of 2.8. spatial changes of the index of pollution load and modifieddegree of pollution showed that the intensity of pollution increased nearthe industrial centers and the linear regression between the ecological riskand the median coefficient of the medium effect range (r2=0.903) showedthat 76% of the samples they are in the possibility of toxicity. cadmium hadthe highest risk in children and adults with an average non carcinogenic riskindex of 2 and 0.5, especially exposed to skin absorption with an average of0.5. it shows the risk of more cancer diseases. the result of determining theorigin and contribution of heavy metals with the help of statistical evaluationsshowed that lead, zinc and cadmium are the result of human activities andchromium, copper and arsenic are the result of the combination of human andearth born activities. have gathered in the areaconclusion: in order to reduce the negative environmental effects of heavymetals in the soil of the study area, measures such as reducing the entry ofpollutants into the soil and refining polluted soil.