مطالعه تجربی غلظت آلاینده‌های بنزن، تولوئن، اتیل بنزن و زایلن (btex) در آلودگی هوای تهران

زمینه و هدف: توسعه شهرنشینی همواره با آلودگی هوا همراه بوده است. از جمله این آلاینده ها، ترکیبات آلی فرار شامل بنزن، تولوئن، اتیل بنزن و زایلن (btex) می‌باشند. مطالعه حاضر با هدف اندازه گیری غلظت این ترکیبات در فضای باز شهر تهران انجام شد. مواد و روش ها: در این مطالعه برای اندازه‌گیری غلظت btex در 46 ایستگاه در زمستان و بهار سال 1394 و همچنین 19 ایستگاه در خرداد ماه سال 1382 از قوانین موسسه ملی ایمنی و بهداشت شغلی (niosh) استفاده شد. آماده سازی نمونه و استخراج آلاینده ها به وسیله حلال دی سولفید کربن انجام شد. تجزیه نمونه ها توسط دستگاه گاز کروماتوگرافی و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری 16، spss  انجام گرفت. یافته ها: در سال 1382، آلودگی های ناشی از btex مشاهده شده در مناطق شرق، مرکز و جنوب شهر تهران بیشتر و متوسط غلظت این ترکیبات​​ 238، 130، 118 و ppb 69 بود. نسبت بنزن به تولوئن 0/8تا 3/2 بود که نشان دهنده کیفیت پایین بنزین است. در سال 1394، غلظت btex در منطقه 19 (در جنوب شهر تهران) بالاتر از مناطق شرقی و مرکزی که در مناطق ترافیک با توسعه گسترده در حمل و نقل عمومی واقع شده‌اند، بود. نتیجه گیری: دلیل کاهش غلظت btex به مقدار مجاز آن، بهبود کیفیت بنزین، تجدید خودروهای شخصی و توسعه مترو و حمل و نقل عمومی تا سال 1394 در این مناطق می باشد. در این سال غلظت متوسط این ترکیبات به ترتیب ​​ 5/3، 9/2، 1/5 و ppb 2/6 و نسبت بنزن به تولوئن 0/39 تا 0/76 بود که این نوسان نقش قابل توجه تردد خودروها در آلودگی ناشی از ترکیبات btex را نشان می‌دهد.