تبیین و مقایسه پیش‎فرض‎های جهان‎بینی در رویکرد‎های اسلا‎می و غربی: کاربرد در سازمان و مدیریت

جهان‎بینی و یا به عبارتی نوع برداشت، دریافت و احساس درباره هستی و محیط پیرامون خود، در رویکرد اسلام و غرب تفاوت‎های بنیادی دارد که بر رسالت سازمان‎ها در دو رویکرد تفاوت‎هایی‎ایجاد می‎کند. لذا هدف‎این مطالعه تبیین و مقایسه پیش‎فرض‎های جهان‎بینی در رویکرد‎ اسلا‎می و رویکردهای رایج غربی و کاربرد آن در سازمان و مدیریت است. در ‎این راستا ابتدا ‎جهان‎بینی اسلا‎می با ‎جهان‎بینی غربی براساس مفروضات معرفت‎شناسی، هستی‎شناسی، انسان‎شناسی، روش‎شناسی و ارزش‎شناسی مقایسه شده و سپس کاربرد آن در سازمان و مدیریت بیان گردیده و در نهایت نتیجه‎گیری انجام شده است. برای دست‎یابی به ‎این هدف از روش تبیینی−تحلیلی و ابزار گرد‎آوری داده‎ها از نوع اسنادی استفاده شده است. براساس تتبعات صورت گرفته و مقایسه‎های انجام شده مشخص شد که جهان‎بینی اسلا‎می و غربی در این پیش‎فرض‎‎ها تفاوت‎‎های ریشه‎ای دارند و همین تفاوت‎‎هاست که باعث شده نگاه‎‎ها به ‎جهان و محیط پیرامون و در نهایت نوع نگاه به سازمان و مدیریت متفاوت باشد. براساس نتایج در جهان‎بینی غربی انسان موجودی مادی است و در رابطه با انسان‎های دیگر معنا می‎شود؛ ولی در رویکرد اسلامی انسان موجودی چند بعدی است که هویتش را از خدا به‎دست می‎آورد. علی‎رغم معرفت‎شناسی‎‎های رایج در غرب، رویکرد اسلامی مبتنی بر رویکرد عقل‎گرایی خلاقانه است. در هستی‎شناسی رویکرد غربی متفاوت به هستی و جهان می‎نگرند؛ ولی در رویکرد اسلام خالق تمام جهان و هستی خداست. در رویکرد اسلامی تکثرگرایی روش‎شناختی وجود دارد و در بحث ارزش‎شناسی بحث نیت مطرح می‎شود. بر این اساس مدل مدیریت اسلامی تنها براساس جهان‎بینی اسلامی می‎تواند امکان‎پذیر شود و تناقض در نوع جهان‎بینی و نحوه مدیریت می‎تواند پیامدهای نامناسبی برای سازمان داشته باشد.

explanation and comparison of worldview assumptions in islamic and western approaches: application in organization and management

worldview, or in other words, the type of reception, perception and feeling about existence and the surrounding environment, has fundamental differences in the approach of islam and the west, which creates differences in the mission of organizations in the two approaches. the purpose of this study was to explain and compare worldview assumptions in the islamic approach and current western approaches and its application in organization and management. in this regard, initially, islamic worldview was compared with western worldview based on the assumptions of epistemology, ontology, anthropology, methodology and axiology, and then its application in organization and management were presented and finally the conclusion is made. to achieve this goal, the explanatory-analytical method and data collection tools of documentary type have been used. based on the studies and comparisons made, it was found that the islamic and western worldviews have radical differences in these assumptions, and it is these differences that have caused the views of the world and the environment and finally the type of view of islamic and western organization and management to be different. accordingly, the islamic management model can only be possible based on the islamic worldview, and a contradiction in the type of worldview and the way of management can have adverse consequences for the organization.