تبیین عوامل موثر بر ایجاد انسجام گروهی در نیروهای نظامی از دیدگاه نهج‌البلاغه

تاریخچه تعریف انسجام به مقاله مشهور جانوویتز و شیلز با موضوع «انسجام و گسیختگی» برمی‌گردد که در سال 1948 منتشر شد. از نظر آن‌ها، انسجام یعنی نوع خاصی از انگیزه نبرد که تنها نشات گرفته از روابط میان‌فردی است و منظور آن‌ها از انسجام، انگیزش است. هدف این پژوهش، شناسایی و استخراج عوامل ایجادکننده انسجام گروهی در نیروهای نظامی با توجه به بیانات امام علی (ع) در نهجالبلاغه است. نوع پژوهش، کاربردی است و برای استخراج و تایید عوامل از روش ترکیبی استفاده‌شده است. در بخش کیفی پژوهش، با مفهوم‌سازی و مقوله‌بندی بیانات امام علی (ع)، 31 مقوله اصلی موثر بر انسجام گروهی شناسایی گردید و در بخش کمّی با توجه به دادههای بخش کیفی و عوامل موثر، 243 نفر از پاسخ‌دهندگان، پرسشنامه محقق ساخته را تکمیل نمودند. برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد. روایی پرسشنامه به دو روش محتوایی و سازه با استفاده از الگوی معادلات ساختاری مورد تایید قرار گرفت. پایایی پرسشنامه نیز به روش آلفای کرونباخ مورد تایید قرارگرفته است. نتایج پژوهش نشان‌دهنده آن است که دو دسته از عوامل درون‌سازمانی و برون‌سازمانی در ایجاد انسجام گروهی نقش دارند. زمامدار، حکومت و مردم از عوامل برون‌سازمانی و فرماندهان، کارکنان نظامی و دستگاه استخدام نظامیان از عوامل درون‌سازمانی موثر در ایجاد انسجام گروهی هستند. در بین این عوامل، فرماندهان بیشترین تاثیر و مردم کمترین تاثیر را بر انسجام گروهی در نیروهای نظامی دارند.