تاملی بر رابطه فضیلت و صلاحیت در مدیریت اسلامی

هدف این مقاله بررسی چگونگی رابطه دو معیار اساسی «فضیلت» و «صلاحیت» در مدیریت اسلامی است. بررسی‌ها نشان می‌دهند که از منظر صاحب‌نظران مدیریت در غرب، فضیلت‌ها و شایستگی‌های فنی و تخصصی یکسان دانسته شده‌اند و اصولاً در پارادایم مدیریت غربی، میان این دو معیار در بیشتر موارد تفاوتی قائل نشده‌اند (مک‌کولی و لاوتن، 2006). در این مقاله تلاش شده تا با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه نیمه‌ساختاریافته و با توجه به این واقعیت که تعریف فضایل تا حدودی از دیدگاه اسلام متفاوت با نگاه غالب در دنیای غرب است، به این پرسش پاسخ داده شود که آیا در مدیریت اسلامی که ارزش‌های بنیادی آن تا حدودی متفاوت از ارزش‌های مدیریت غربی است، فضیلت‌ها با صلاحیت‌های فنی و شایستگی‌های تخصصی یکسان است، یا تفاوتی معنا‌دار دارد. جامعه آماری این پژوهش بدین شرح است: گروهی از اعضای هیئت علمی و دانشجویان مقطع دکترای رشته مدیریت در دانشگاه‌های تهران، تربیت مدرس و علامه طباطبایی که با مبانی مدیریت اسلامی آشنا هستند و شماری از فضلای حوزه علمیه که نوعاً در زمینه مدیریت اسلامی صاحب‌نظر محسوب می‌شوند. یافته‌های پژوهش پس از تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها نشان می‌دهد که پاسخگویان در اغلب موارد ضمن تفاوت قائل شدن میان فضایل و صلاحیت‌ها، این دو دسته ملاک را از منظر مدیریت اسلامی الزاماً یکسان ندانسته و برخلاف دیدگاه رایج در دنیای غرب و به‌تبع آن در پارادایم مدیریت غربی، فضیلت‌ها و صلاحیت‌ها را دو معیار نسبتاً مجزّا و تا حدودی متفاوت از هم می‌دانند.

Reflecting on the Relationship Between Virtue and Competence inIslamic Management

This paper examined the relationship between the two basic criteria "virtue" and "competence" in Islamic Management. Studies showed that from the perspective of management scholars in the West virtues and technical competencies have been taken identical and primarily in Western management paradigm no distinction has been drawn between these two measuresin most cases (MC Cowli and Lawtan, 2006). Regarding the fact that virtuesdefinedsomewhatdifferentlyin Islam fromwhat has been inthe West by the dominant view, in this paper by using semistructured questionnaires and interviews it is tried to answer this question that does virtues have the same value as technical merits and competencies or is there significant difference between them in Islamic management which its basic valueshave differed somewhatfrom thevalues ofWesternmanagement? The statistical population for this study was as follows: a group of faculty members anddoctoral students of management at University of Tehran, University of Tarbiat Modarres and University of Allameh Tabatabaei, wellknowledgeable in principles of Islamic management and also number of Hawzah scholars, typically experts in the field of Islamic management. Findings from the data analysis showed thatrespondents, besides making distinction between virtues and competencies, in most cases have not taken these two criteria necessarily identical from the perspective of Islamic managementand contrary to popular opinion in the West and subsequently in Western management paradigm, virtue and competence criteria are two separate and somewhat different criteria from each other.