تدوین الگوی مدیریت اثربخش مسجد

تحقیق حاضر با هدف شناسایی عناصر اساسی الگوی مدیریت اثربخش مسجد انجام شده است. روش طراحی الگوی مفهومی در این پژوهش، مفهوم‌سازی عملی منفرد بوده و گردآوری اطلاعات از منابع مختلف علمی و دینی انجام شده است. تحقیق حاضر از نظر جهت‌گیری تحقیق، بنیادی؛ فلسفه تحقیق، اثبات‌گرا؛ رویکردهای تحقیق، استقرائی؛ استراتژی تحقیق، پیمایشی (دلفی)؛ اهداف تحقیق، اکتشافی و نیز از نظر افق زمانی، مقطعی است. با طراحی پرسشنامه و تشکیل پانل دلفی از خبرگان نظری و اجرایی، سه مرحله تحقیق دلفی انجام شده است. یازده بُعد در این الگو در پنج حوزۀ ورودی، فرایند، خروجی، پیامد خروجی و عناصر محیطی شناسایی شدند. ابعاد ورودی عبارت‌اند از: شایستگی‌های امام مسجد، شایستگی‌های فعالان(کارگزاران)، شایستگی‌های جماعت (مامومین) و منابع (منابع مالی، مادی و اطلاعات). حوزه فرایند، بُعد اقدامات و حوزه خروجی‌ها، تنوع و کیفیت برنامه‌ها و خدمات را شامل می‌شوند. جذب حداکثری و تحول و تعالی حوزه پیامد خروجی را تشکیل می‌دهند. عناصر محیطی نیز دربرگیرنده سازمان‌های محیطی و بافت محلی هستند. بررسی و تحلیل نتایج تحقیق دلفی نیز نشان می‌دهد از نظر خبرگان تحقیق، از میان ابعاد مختلف الگو، شایستگی‌های امام مسجد بیشترین تاثیر را در اثربخشی مسجد دارد. ضمناً برخلاف تصور عمومی، کیفیت برنامه‌های مسجد، اهمیت بیشتری را در شاخص‌های عملکردی مسجد در مقایسه با تنوع برنامه‌ها و خدمات دارد.

Designing Model for Effective Management of Mosques

The present study has been done to investigate basic elements necessary in designing a model for effective management of Mosques. The practical method being used in this research to envisage the conceptual model was practical and singular conceptualization and to do, gathering required information was performed through various sources mainly religious and scientific ones. This study was basic in its orientation, positivistic in its philosophy, inductive in its approach and also it used Delphi method as data collection strategy. Research objectives were exploratory and time horizon of study was crosssectional. Designing questionnaire, Delphi panel consisting of experts, both in theory and performance, threestage Delphi study was conducted. In general, eleven dimensions were identified through five major fields in the model; input, process, output, consequence and environmental elements. Dimensions related to input are as follows; virtue of Imam, agents competencies, the merits of congregation and adequacy of financial resources, material and information. Process division includes actions and outputs encompass variety and quality of programs and services. Attracting the majority, making changes and causing transcendence were expected in the consequence division. Environmental factors also encompass environmental organizations and local context. Analyzing the results of the Delphi survey also showed that according to experts, among the various dimensions of the model, the virtue of Imam has had the greatest impact on the effectiveness of Mosque. It was also confirmed that, as opposed to popular perception, the quality of Mosque’s programs has owned more importance in the performance indices of Mosque in comparison with variety of programs and services.