بررسی مقایسه‌ای رویکردهای غربی و اسلامی به انگیزش: به سوی توسعه دانش بومی

انسان موجودی اجتماعی است که تحت تاثیر فلسفۀ حاکم بر جامعه خویش برانگیخته می شود و اقدام به ارضای نیازهای خویش و تحقق باورها و اهداف خود می نماید. بنابراین می توان گفت، انسان محصور در اندیشه غربی، عمدتاً انگیزۀ خود را در مسیرهای مادی می بیند و می جوید. حال آنکه بر اساس آموزه های اسلامی، انسان تنها پدیده ای مادی نیست بلکه دارای یک جنبه روحانی است که باید نیازها و اهداف معنویش نیز تامین شود. نظر به این مهم، در این مقاله تلاش گردیده است ضمن تبیین موجز جایگاه انگیزش در رفتار فردی و اجتماعی انسان، به بررسی آن از دیدگاه تئوری های غربی و دیدگاه های اسلامی پرداخته شود. در این راستا پس از بیان مبانی انگیزش بر اساس تئوری های رایج غربی، اهم مترادف های انگیزش در قرآن کریم همراه با آیات مربوطه مرور و جمع بندی شده است. به علاوه، نظر علمای متقدم و معاصر مسلمان نیز درباره موضوع بیان شده است و بدین‌سان چارچوبی نظری از دیدگاه اسلامی به انگیزش نیز شکل گرفته است. این چارچوب ضمن آنکه می تواند مبنایی برای درک بهتر نظر دین مبین اسلام و علمای مسلمان پیرامون انگیزش واقع شود، ما را به این نتیجه می رساند که هرچند متاسفانه به دلیل انقطاع روند علمی پیش آمده در برخی حوزه های علوم اسلامی همچون بحث پیش رو، نظریه های مشخصی در آن زمینه پرورده و ارائه نشده است، اما قابلیت لازم برای توسعه نظریه های انگیزشی اسلامی وجود دارد.

A Comparative Investigation into the Western and Islamic Approaches to Motivation:Towards Developing the Indigenous Knowledge

Since human beings are social, they are influenced by the atmosphere of their society, typically motivated by it and meet their needs and realize their beliefs and goals. Thus, it can be said that a person trapped in the western thought often meets only material needs, while based on the Islamic teachings, a human being is not only a material phenomenon, also as the most respected creature, he/she has an excellent spiritual aspect that should be realized. Regarding that, the paper first discusses briefly the role of motivation in the individual and social behavior of the human beings and then investigates it from the viewpoints of western and Islamic theories. So after describing the principles of motivation based on the current western theories, it is summarized the most important equivalents of motivation in Koranic Ayats. In addition, the early and contemporary Islamic scholars’ views on motivation are brought up and because of that, an Islamic theoretical framework is formed. This framework can be a basis of better understanding of Islamic and Muslim scholars’ views on motivation and it leads us to conclude that although unfortunately there aren’t some specific theories due to existing a discontinuity of happened scientific flow in some Islamic scientific areas, like forward issue, there is a capability to develop the Islamic theories on motivation.