تاملی بر چشم‌انداز سازمان در پرتو استعاره‌های قرآنی

امروزه بخش بزرگی از زندگی انسان‌ و تلاش‌های بشری، در سازمان‌ و برای دستیابی به اهداف آن صرف می‌شود، از این‌رو شایسته است سازمان ها به بستری مناسب برای سعادت ابدی انسان و آرامگاه امروز او مبدل شوند، برای حرکت به این سو باید در جستجوی مبدا و مبنای این دگرگونی بود تا قابلیت تغییر جهت گیری ها، فرایندها و رفتارهای سازمان را داشته باشد، با مروری در ادبیات مدیریت می توان تا اندازه زیادی این موضوع را در چشم‌انداز رهبر سازمان (و یا مدیران عالی سازمان که نقش رهبری را بر عهده دارند) جستجو کرد، بر این اساس، در مقاله حاضر تلاش شد که مفهوم چشم‌انداز سازمانی با رویکرد توحیدی و از منظر قرآن کریم مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. بدین منظور در مرحله اول، پس از عرضه مفاهیم، استعاره‌ها و کارکردهای چشم‌انداز به قرآن کریم، با مراجعه به تفسیر‌های المیزان و تسنیم، واژه‌هایی که می توانند، نمایانگر نظام مفهومی چشم‌انداز از دیدگاه قرآن کریم باشند شناسایی شد، سپس در مرحله دوم تحقیق، با کمک نتایج مرحله اول با یازده نفر از مدیران صنایع مختلف کشور مصاحبه اکتشافی و نیمه‌ساختار یافته صورت گرفت و نتایج کدگذاری و با کمک روش تحلیل تم، بررسی شدند، در مرحله سوم، نتایج در قالب پرسشنامه دلفی به خبرگان پژوهش عرضه شد و در صورت نیاز مورد اصلاح و بازبینی قرار گرفت، در نهایت مفهوم چشم‌انداز سازمانی و ماهیت آن با کمک چهار استعاره قرآنی و مفاهیم اقتباس شده از مصاحبه خبرگان در قالب یک مدل مفهومی بازسازی شد.

A Reflection on the Organizational Vision in the Light of Quran’s Metaphors

Today, a large part of human life and human efforts is spent to achieve organization's goals. So organizations should be the context for human eternal happiness. What is the basis of this transformation in organization processes and behaviors? Reviewing management literature guides us to the "vision" of organizations’ leaders and highly ranked managers. This paper is trying to investigate such concept based on a monotheistic perspective and from the viewpoint of Holy Quran. For this purpose, research was conducted in four stages. First, the related concepts were introduced and metaphors and functions of "vision" were identified. Then, referring to "Almizan" and "Tasnim", those words and concepts which present the conceptual system of ‘vision’ from the perspective of Quran were recognized. Second, interviews were arranged with 11 industrial managers in Iran and the findings were coded and investigated through theme analyzing method. Third, the findings were offered to research experts in terms of Delphi Questionnaires and were reviewed and revised if necessary. Finally the concept of “vision” and its nature has been reconstructed based on four Quran’s metaphors and the concepts inferred from the experts’ interviews in a framework of a conceptual model.