عنصر تشبیه و پیوند آن با جهان‌‌بینی و درون‌‌مایۀ مقتل سر الاسرار فی مصیبه‌ ابی الائمه‌ الاطهار(ع)

مقتل‌‌نویسی از گونه‌‌های تاریخی روایت و در شمار شاخه‌‌های تاریخ‌‌نگاری است. از آنجا که رویداد تاریخی عاشورا، تاثیرات اجتماعی، اعتقادی و سیاسی بسیاری داشته ‌‌است، روایت تاریخی آن نیز با علوم مختلف از جمله ادبیات پیوند می‌‌خورد. تشبیه، از موضوعات اصلی علم بیان است که با بازتاب اندیشه و احساس در آثار مختلف، زمینۀ این پیوند را فراهم ساخته است. مقتل «سر الاسرار فی مصیبه‌ ابی الائمه‌ الاطهار(ع)» از مقتل‌‌های تاریخی برجستۀ معاصر، اثر جلیلی کرمانشاهی است که تا کنون مورد غفلت پژوهشگران واقع شده ‌‌است. این پژوهش بررسی کرده تشبیهات با چه ساختار و هدفی در مقتل سر الاسرار ظهور یافته‌‌اند. ارکان تشبیه در انتقال فضا و درون‌‌مایۀ مقتل چه نقشی دارند و چگونه جهان‌‌بینی نویسنده را منعکس کرده‌‌اند. پژوهش حاضر بر آن بوده است تا به شیوۀ توصیفی- تحلیلی ارتباط عنصر تصویری تشبیه را با درون‌‌مایۀ مقتل سر الاسرار بررسی کند. نگارندگان ابتدا ساختار تشبیهات، بسامد گونه‌‌های آن را استخراج، تشبیه را به اعتبار طرفین بررسی و سپس ارتباط این عنصر را با درون‌‌مایۀ مقتل مذکور تبیین کرده‌‌اند تا از طریق ساختمان تشبیه، پیوند جهان‌‌بینی نویسنده با درون‌‌مایۀ اثر روشن شود. یافته‌‌های پژوهش نشان داده‌‌اند که میان مقتل سر الاسرار با عنصر تشبیه پیوند معنایی حاکم است و اغلب تشبیهات با هدف روشن‌‌سازی، بیان اندیشه و احساس نویسنده ایجاد شده‌‌اند تا آفرینش تشبیهات ادبی و هنری. بررسی انواع شگردهای تشبیه، وجه‌‌شبه و عناصر تشبیه‌‌ساز سهم عمده‌‌ای در تبیین فضا و درون‌‌مایۀ این روایت تاریخی دارد و از سویی معرّف اندیشه‌‌ها و جهان‌‌بینی‌‌های نویسنده هم هست‌‌ که اغلب با جلوه‌‌های حماسی، غنایی، اعتقادی و عرفانی نمایان می‌‌شوند.

simile and its connection with the worldview and themes of maqtals in serr al-asrar fi mosibat e-abi al-aeimate al-athaar

maqtals are historical narratives under historiography. as ashura has had many social, religious and political implications ever since its happening, its historical narrative has also been reflected in humanities and social sciences, including literature. simile is one of the main topics in rhetoric that provides the basis for this connection by reflecting thought and feeling in various literary works. serr al-asrar fi mosibat e-abi al-aeimete al-athaar, as a remarkable contemporary maqtal, by jalili kermanshahi is less known in this regard that deserves more attention. the research questions include: what kinds of structures and objectives do the similes in the book serve? what is the role of the elements of simile in conveying the space and themes of the book and how have they reflected the author’s worldview? the present study tries to investigate the relationship between similes and the themes of this book through a descriptive-analytical method. the authors first extract the structure, frequency and types of similes of the book and examine them to explain the connection of the similes with the author’s themes and worldview. the findings show that most of the similes in the book serve to clarify and express the author’s thoughts and feelings than suggesting aesthetic and rhetorical functions. examining the types of similes, grounds of comparison and associated issues has a major role in explaining the space and theme of this historical narrative and introducing the author’s thoughts and worldviews which are often reflected through epic, lyrical, doctrinal and mystical manifestations.