بلاغت وقوعی (مطالعه‌ موردی: سبک‌شناسی بلاغی شعر محتشم کاشانی)

یکی از مکتب‌‌های شعر پارسی که ظاهراً با تعریف جدید و اروپایی آن نیز تا حدی همخوانی دارد، مکتب وقوع است. واسوخت هم نوعی از وقوع‌‌گویی است که به عقیده‌ پژوهندگان، محتشم کاشانی این سبک را ابداع کرده و به اوج رسانیده ‌‌است. تاملی گذرا در مطالعاتی که در زمینه‌ شعر مکتب وقوع و واسوخت انجام شده، نشان می‌‌دهد که غالب آن‌‌ها به «عدم بهره‌‌گیری شاعران این مکتب‌‌ از شگردهای بلاغی» اتفاق نظر دارند. بر اساس این پژوهش‌‌ها، زبان شعر وقوعی عاری و خالی از شگردهای ادبی ‌‌است. پرسش این پژوهش این است که آیا به‌‌راستی شعر مکتب وقوع، خاصه شعر محتشم، شعری ساده، بی‌‌پیرایه و خالی از صناعات ادبی و اغراق‌‌های شاعرانه است؟ برای تبیین صحّت یا عدم راستی ادعاهای کلی‌‌گویانه، نیاز به یک کار آماری با معیار دقیق است. این جستار که با شیوه‌ کمّی آماری و با رویکردی سبک‌‌شناختی نوشته شده ‌‌است، با بررسی چند هنرسازه‌ ادبی در مقداری مشخص از شعر محتشم و مقایسه‌ آن با مقیاس شاعران برجسته‌ سبک‌‌های عراقی و هندی نشان می‌‌دهد که نه‌‌تنها شعر محتشم خالی و عاری از شگردهای بلاغی نیست، بلکه شمار و بسامد صناعات شعر او گاه بیشتر از میزان شاعران سبک‌‌های عراقی و هندی است. هم‌‌چنین بر مبنای داده‌‌ها و نتایج این جستار بایسته است که با تشکیک در قول معروف و نقیضِ فرضِ رایج، با بازبینی آثار شاعران وقوعی و انجام پژوهش‌‌هایی دقیق و آماری، بلاغت راستین شعر آنان را معین کرد.

incidental rhetoric (case study: rhetorical stylistics of mohtashem kashani’s poetry)

one of the schools of persian poetry, which is apparently consistent with its new and european definition, is the school of occurrence. vasukht is also a type of storytelling that, according to researchers, mohtsham kashani invented this style and brought it to its peak. a cursory reflection on the studies that have been done in the field of the poetry of the school of occurrence and vasuht shows that most of them agree that the poets of this school do not use rhetorical techniques. according to these researches, the language of poetry is free from occurrences and devoid of literary tricks. the question of this research is whether the poetry of the school of occurrence, especially the poetry of mohatsham, is really a simple, unparalleled and devoid of literary artifices and poetic exaggerations? in order to explain the truth or falsity of general claims, a statistical work with accurate meters and criteria is needed. this essay, which is written with a quantitative-statistical method and with a stylistic approach, by examining some literary art forms in a certain amount of mohtsham’s poetry and comparing it with the scale of prominent poets of iraqi styles and hindi shows that mohtsham’s poetry is not empty and devoid of rhetorical tricks, but also the number and frequency of his poetry is sometimes more than that of iraqi and indian poets. also, based on the data and results of this research, it is necessary to determine the true rhetoric of their poetry by doubting the famous saying and contradicting the common assumption, by reviewing the works of the poets and conducting detailed and statistical research.