تحلیل و بررسی وجهیت فعل در غزل‌های «لالۀ سیراب» و «حراج عشق» از شهریار با تاکید بر نظریۀ نقش‌گرای هلیدی

زبان از ابتدای پیدایش خود حامل قطعیت و احتمال بوده و نظریۀ نقش‌گرای هلیدی محملی برای ارزیابی این امر است. در این پژوهش، غزل‌های لالۀ سیراب و حراج عشق از شهریار با تکیه بر نظریۀ نقش‌گرای هلیدی و با استفاده از روش تحلیل کیفی، جایگاه قطعیت یا احتمال در متن را به‌میانجی وجهیت در کاربرد افعال مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌دهیم و به این پرسش پاسخ داده خواهد شد که بر اساس نظریۀ نقش‌گرای هلیدی در غزل‌های لالۀ سیراب و حراج عشق از شهریار، مشخصاً کدام‌یک از وجوه افعال در زبان فارسی بیشتر از وجوه دیگر بسامد دارند و این امر در نسبت با رابطۀ دوسویۀ لفظ و معنا حاکی از چیست؟ نظریۀ نقش‌گرای هلیدی این امکان را به ما می‌دهد که میزان قطعیت یا احتمال در متن را با توجه به انتخاب الفاظی که شاعر در پی انتقال معنا از آن‌ها استفاده کرده، مشخص و بررسی نماییم. قراین کمی و کیفی به ‌دست‌آمده از تحلیل وجهیت در دو غزل مذکور با تکیه بر نظریۀ نقش‌گرای هلیدی نشان می‌دهد که در مقولۀ فعل، وجه اخباری با بیشترین بسامد و میزان بالای قطعیت، موضع قوی و اقتدار شاعر را در بیان واقعیت حالات عاشقانه خود و سوز و گداز حاصل از آن و اعراض از معشوق و اعتراض به او نمایان می‌سازد. بعد از وجه اخباری، وجه امری و التزامی البته با بسامد کم وجود دارند.

analyzing and examining the form of the verb in the sonnets laleh sirab and haraj eshgh by shahriar with an emphasis on halliday’s role oriented theory

since the beginning of its origin, language has been a carrier of certainty and possibility, and halliday’s role oriented theory is a vehicle for evaluating this matter. in this research, we examine and evaluate the place of certainty or probability in the text by relying on halliday’s role oriented theory and using the method of qualitative analysis, through the form of verbs in the use of verbs and this question will be answered that according to halliday’s role oriented theory, in laleh sirab’s and haraj eshgh’s poems by shahryar, which of the aspects of verbs in persian language have more frequency than others, and what does this indicate in relation to the two way relationship between word and meaning? halliday’s role oriented theory allows us to determine and examine the degree of certainty or probability in the text according to the choice of words that the poet has used to convey the meaning. quantitative and qualitative evidences obtained from the analysis of the aspect in the two mentioned sonnets based on halliday’s role oriented theory show that in the category of the verb, informative form with the highest frequency and high degree of certainty is the strong position and authority of the poet in expressing the reality of his romantic situations. the resulting lava shows symptoms of the lover and objections to him. after the informative case, imperative and imperative cases exist with low frequency.