کارکردهای بلاغی صفت در اشعار قیصر امین‌پور بر اساس تقسیم‌بندی معنایی رابرت دیکسن

در زبان‌شناسی، صفت یکی از سه رکن اصلی زبان است که سهم مهمی در ایجاد و انتقال معنا در متن دارد. رابرت دیکسن، زبان‌شناس معاصر انگلیسی، صفت را از نظر معنایی رده‌بندی و به سیزده نوع تقسیم کرده است. در پژوهش حاضر، انواع صفت در مجموعۀ اشعار قیصر امین‌پور بر اساس دسته‌بندی دیکسن و به شیوه توصیفی-تحلیلی شناسایی و بررسی شده‌اند تا مشخص شود صفات چه کارکردهای معنایی و بلاغی در شعر او دارند و این‌که آیا از این حیث بین کاربرد صفات و سیر تفکر شاعر تناسبی وجود دارد یا نه. نتایج پژوهش گویای آن است که در شعر امین‌پور ترکیبات وصفی و صفات، علاوه بر کارکرد معناییِ اولیۀ برشمرده در الگوی دیکسن، نقش مهمی در ایجاد موسیقی، انگاره‌پردازی، و صناعات معنوی برجسته‌ای چون استعاره، تشبیه، ایهام، تلمیح، حسامیزی و جز آن دارند. هم‌چنین، در طول دورۀ شاعری امین‌پور، متناسب با سیر تحول جهان‌‌بینی و نگرش او به شعر و جامعه‌، در میزان و نوع کاربرد صفات در دفترهای مختلف شعر او نیز تغییراتی محسوس و معنادار ایجاد شده است. طبق سنجش و بررسی صورت‌گرفته در این پژوهش، چهار صفتِ سرعت، شباهت، سختی و سن در اشعار امین‌پور کارکرد بلاغی ندارند و بیشترین نقش بلاغی-هنری را چهار صفت مشخصۀ فیزیکی، رنگ، گرایش انسانی، و کیفیت بر عهده داشته‌اند. افزون بر آن، پژوهش حاضر نشان می‌دهد که دو دفتر «آیینه‌‌های ناگهان» و «گل‌ها همه آفتاب‌گردان‌اند»، که اواسط دوران شاعری امین‌‌پور سروده شده‌اند، از حیث میزان کاربرد صفات و تعدد کارکردهای بلاغی آن‌ها از دو دفتر ابتدایی و انتهایی او غنی‌‌ترند و تعدد کاربرد صناعات معنوی حسامیزی و ایهام در این دو دفتر بیان‌گر روحیۀ درون‌گرا و رمانتیک شاعر در آن دوره‌اند. از سوی دیگر، بیشتربودن میزان دو صفت رنگ و ارزش در دفتر نخست او (تنفس صبح) متناسب با روحیات شاعر در سال‌‌های جنگ است.

the rhetorical functions of adjectives in qeysar aminpour’s poetry based on robert dixon’s semantic model

adjective is one of the three main elements of language that play a significant part in producing and conveying textual meaning. robert dixon, a contemporary english linguist, has provided a semantic typology of adjectives that consists of thirteen types. adopting a descriptive-analytic methodology, the present study investigates the semantic and rhetorical functions of adjectives in the collected poems of qeysar aminpour according to dixon’s model to see how the use of adjectives in the poems is related to the evolution of the poet’s attitudes. the findings of this research show that, apart from their primary semantic functions, adjectives and adjectival phrases play various significant aesthetic and rhetorical roles in aminpour’s poems in creating music, poetic imagery, and such tropes as metaphor, simile, pun, allusion, and synaesthesia. it is also demonstrated that throughout aminpour’s poetic career the frequency and functions of adjectives noticeably changed in accordance with significant changes in his attitudes toward both poetry and society. according to the data collected and analyzed in this study, four types of adjectives, i.e., speed, similarity, difficulty, and age, do not serve any rhetorical function in his poems, whereas the highest number of rhetorical functions is fulfilled by adjectives of physical properties, color, human propensity, and quality. moreover, in terms of usage of adjectives and the number of their rhetorical functions the two volumes entitled “sudden mirrors” and “all flowers are sunflowers,” written in the middle of his poetic career, are richer than the other two volumes of his poetry and the higher rate of using synaesthesia and pun in them signals the poet’s introversion and romantic mood in that stage. on the other hand, the higher number of adjectives of color and value in his first volume of poetry (“the morning’s breath”) accords with the poet’s mood during the iran-iraq war.