بررسی انواع استعاره در اشعار شاعران عاشورایی بر پایۀ زبان‌‌شناسی شناختی

زبان‌‌شناسی شناختی از جمله علومی است که از دیدگاهی متفاوت با رویکرد بلاغت سنتی، به بررسی استعاره می‌‌پردازد. در دیدگاه شناختی، استعاره‌‌ها ابزارهایی برای فهم هستند که کاربرد آنها در ارتباط مستقیم با نوع تفکر انسان و ایدئولوژی حاکم بر آن قرار می‌‌گیرد. روابط معنایی موجود در واژه‌‌ها، در استعاره‌‌های مفهومی روند درک امور غیرمحسوس را آسان‌‌تر می‌‌سازد. دو حوزۀ مبدا و مقصد که استعاره‌‌های مفهومی برآن بنا شده‌‌اند، در ادبیات جایگاه قابل توجهی دارند. نوع انتخاب حوزه‌‌های مبدا و معانی ضمنی حاصل از آنها بیانگر واقعیات ذهنی گوینده‌‌ها و شیوۀ شناخت آنها از جهان است. در این پژوهش، استعاره‌‌های مفهومی موجود در اشعار شاعران عاشورایی با تکیه بر حوزۀ مفهومی عاشورا، امام حسین(ع) و حوزه‌‌های معنایی مرتبط با این مفاهیم بررسی‌‌می‌‌شوند تا با استخراج و تحلیل نگاشت‌های صورت‌‌گرفته حوزه‌‌های مبدا پرکاربرد، ایدئولوژی بازتولید شده در اشعار، جهانبینی شاعران و ساخت‌‌های فرهنگی در ارتباط با این حوزۀ انتخاب ‌‌شده بازنمایی ‌‌شود. از جمله نتایج حاصل از پژوهش، این است که حوزه‌‌های مبدا گوناگونی چون حوزۀ «دین»، «جواهر ارزشمند» و غیره به صورت نشان‌‌دار و همراه با بار معنایی مثبت برای توصیف حوزۀ مفهومی امام حسین(ع) و دیگر مفاهیم مرتبط استفاده ‌‌شده ‌‌است. معانی ضمنی برآمده از حوزه‌‌های مبدا انتخاب‌‌شده بیانگر معانی‌‌ای چون: «ارزشمندی»، «قداست»، «مقاومت»، «بر حق ‌بودن»، «حیات‌‌بخشی» و غیره است. همچنین حوزه‌‌های معنایی متفاومتی چون: «پاییز»، «دیو»، «ابلیس» و غیره با بار معنایی منفی برای دشمنان امام حسین(ع) انتخاب ‌‌شده ‌‌است. در نهایت تقویت گفتمان حق و تقابل آن با ظلم و ناحق در اشعار قابل مشاهده ‌‌است.

types of metaphors in ashoora poetry based on cognitive linguistics

taking a different approach from traditional rhetoric, cognitive linguistics examines metaphor from a new and different perspective. in the cognitive perspective, metaphors are tools for understanding which are closely associated with one’s ideology and way of thinking. the semantic relationships between the words in conceptual metaphors make the process of understanding intangible things easier. the two areas of origin and destination on which conceptual metaphors are based have a significant place in literature. the way the trigger areas are selected and the implied meanings resulting from them represent the mentality of the speakers and their way of knowing the world. in this research, the conceptual metaphors in the poems of ashoora poets are analyzed based on the conceptual domain of ashoora, imam hossein, and the semantic domains related to these concepts. extracting and analyzing the mappings of the domain, the widely used trigger areas, ideology and dominant discourse in poems, worldview of poets and cultural constructions in relation to the chosen areas are discovered. among the results of the research is that various trigger areas such as “religion”, “valuable jewelry”, etc. are marked with a positive meaning to describe the conceptual areas of imam hussein and other related concepts have been used. implicit meanings arising from the trigger areas express meanings such as “valuability”, “sanctity”, “resistance”, “righteousness”, and “vitality”. also, different semantic areas such as “autumn”, “demon”, “iblis” etc. have been chosen with negative meaning for the enemies of imam hussain. finally, the strengthening of the discourse of right and its confrontation with oppression and injustice can be seen in the poems.