تحلیل رتوریکی صناعات ادبی در قصاید ناصرخسرو

مقالۀ حاضر نقش رتوریکی صناعات ادبی در قصاید ناصرخسرو را بررسی ‌‌می‌‌کند. از میان عوامل موثر بر فرایند ارتباط، تاکید بر پیام موجب ایجاد نقش شعری و ادبی زبان می‌‌شود؛ ازاین‌‌رو گاهی برخی از شاعران برای انتقال پیام و اندیشۀ خود از زبان شعر استفاده‌‌ می‌‌کنند؛ چنانکه ناصرخسرو با تبیین حقایق عقلی و اعتقادات مذهبی خود در قصاید خطابه‌‌مانند خویش، درپی انتقال پیام و اقناع مخاطب است. نگارنده با رویکردی توصیفی- تحلیلی مبتنی بر قصاید ناصرخسرو می‌‌کوشد با پاسخ‌‌ دادن به این پرسش بنیادی که اگر طبق نظر صاحب‌‌نظران، ناصرخسرو برای ایجاد ارتباط با مخاطب و اقناع و انتقال اندیشه‌‌های خویش، زبان شعر را به ‌‌کار گرفته، کاربرد فراوان بعضی از صناعات ادبی در اقناع مخاطب ناصرخسرو چه نقشی دارند و شاعر برای رسیدن به این هدف از چه آرایه‌‌هایی استفاده کرده است؟ ناصرخسرو با به‌‌کارگیری انواع آرایه‌‌های ادبی، به‌‌ویژه اقسام تکرار، تلمیح به آیات و روایات، اقتباس، تضاد، تشبیه‌‌های متعدد محسوس به محسوس و استعاره‌‌های زودیابِ مبتنی ‌‌بر تشبیه‌‌های بلیغ مصراع‌‌ یا بیت قبل از خود به اقناع مخاطب و تقویت و تکمیل پیام‌‌رسانی خویش می‌‌اندیشد نه آرایش و زیبایی اشعارش؛ حتی می‌‌توان گفت اهمیت پیام و اقناع مخاطب، خود مایۀ دشواری زبان، جابه‌‌جایی‌‌های نحوی، سنگینی وزن و کاربرد آرایه‌‌های ادبی در شعر ناصرخسرو شده‌‌ است.

a rhetorical analysis of figurative images in nasir khusraw’s odes

this article discusses the persuasive function of literary figures in nasir-i-khusraw’s odes. among the factors influencing the communication process, the emphasis on the message creates poetic and literary role of the language; therefore, some poets such as nasir-i-khusraw use poetry to convey their message and thought. nasir-i-khusraw poetry is an attempt to persuade his audience by explaining his rational facts and his religious beliefs. the present article uses a descriptive-analytical approach, to answer this fundamental question, that if, according to the scholars, nasir-i-khusraw used the language of poetry to communicate with the audience and convey his thoughts what would be his purpose of abundant use of a variety of literary figures in his odes? the article seeks to prove that nasir-i-khusraw is using various literary figures, especially verbal figures, such as repetitions, allusion to quran and hadith, adaptation, contradiction, tangible similes and understandable metaphors looks for persuading his audience and for reinforcing and completing its message and not to seek to adorn his poetry.