نام‌شناسی کتاب‌های بلاغی از منظر معنا، هسته معنایی، شفافیّت و تیرگی

نام شناسی (onomastics) دانشی است که حوزهای گسترده از علوم گوناگون را در خود جمع کرده است؛ این دانش، نام ها را از زوایای مختلف اجتماعی، تاریخی، جغرافیایی و زبانی مطالعه کرده و با توجه به جنبه های مختلف، قلمروهای دلالتی گوناگونی را دربارۀ چرایی نام ها تبیین می کند. در خودِ قلمرو زبانی نیز می توان ساختار نام ها را از زوایای مختلف بررسی و تحلیل کرد. در پژوهش حاضر نام کتاب های اصلی و معروف در حوزه بلاغت را از منظر هسته معنایی، شفافیت و تیرگی به شیوه ای تحلیلی توصیفی بررسی کرده ایم. نتایج پژوهش نشان می دهد در نام هایی که «بلاغت» کانون نام اثر است و نام دارای ساختار اضافی است، باید برخلاف رویه معمول در چنین تحلیل هایی، جزء دوم را هسته ترکیب تلقی کرد. این ویژگی در آثاری که «بدیع» در آن‌ها به کار رفته نیز دیده می شود، درحالی که در بسیاری از نام ها که مضاف الیه آن‌ها «شعر» است، هسته ترکیب، همان بخش اول آن‌ها است؛ به عبارتی، این اسامی از جمله نام های درون مرکز هستند. آنچه در این بررسی بسیار درخور توجه است، نام های عربی است که در ساختار آن‌ها جار و مجرور دیده می شود. می توان مواردی از این دست را در شمار نام های مرکب اضافی قرار داد. علاوه بر این موارد، در این حوزه، با نام هایی سروکار داریم که باید آن‌ها را فاقد هسته ای مشخص بدانیم. از منظر شفافیت و تیرگی باید گفت در نام کتاب هایی که ساختار اضافی دارند، اغلب مضاف الیه بر هسته یا به عبارتی کل ترکیب سایه افکنده و آن را تحت تاثیر قرار داده است؛ حتی در ترکیبات وصفی نیز اغلب واژهای یافت می شود که همه ساختار را متاثر کرده است. در مجموع در این اسامی واژگان «بلاغت»، «شعر»، «ادب» و «نظم» بسیار نمایان است، لکن به نظر می رسد هیچ یک از آن‌ها موجب شفافیت نام نشده اند، بلکه آنچه شفافیت نام را در پی داشته، زمینه موضوعی نام یا بافت موقعیتی آن بوده است.

Onomastics of Rhetorical Books from the Perspective of Meaning, Semantic Core, Transparency, and Opacity

Onomastics is a science that encompasses a wide range of disciplines. This knowledge studies the letters from different social, historical, geographical, linguistic, etc. angles. It also help explain the significance of the names from different aspects. In the realm of language, too, the structure of names can be studied and analyzed from different angles. In the present study, we have examined the names of the main books in the field of rhetoric from the perspective of semantic core, clarity, and opacity in an analyticaldescriptive manner. The results show that in names that Balaghat is the center of the title of a work and the title has an additional structure, the second component should be considered as the core of the work. this feature is also seen in works in which Badie is used; but in many nouns, which are preceded by She’r, the core of the compound is the first part. What is very noteworthy in this study are the Arabic names, many of which can be considered as compound adjectives, although these adjectives do not reveal much about the subject or of the rhetoric. In addition, we are dealing with names in this field that should be considered to have no specific core. But in terms of transparency and opacity, it must be noted that in the name of books that have an additional structure, it often overshadows the core, or in other words, the whole combination, and affects it. Even in descriptive combinations, a word is often found that affects the whole structure. In general, the words Balaghat (rhetoric), Sh’er (poetry), Adab (literature), Nazm (verse), etc. are very prominent in these names. However, none of them seem to have made the name transparent; what makes the name transparent is the thematic context of the name or its situational context.