بازخوانی مفهوم «آل» در مثنوی با تاکید بر نظریۀ افق معنایی گادامر

در شرح بیت: «دست‌ها ببریده اصحاب شمال / وانمایم رنگ‌‌کفر و رنگ آل»، مولوی‌پژوهان برداشت‌های متفاوتی از اصطلاح «آل» داشته‌اند که می‌توان آنها را به دو گروه تقسیم کرد: گروهی معتقدند که منظور مولانا از واژه «آل»، خاندان پیامبر(ص) است و گروه دیگر بر این باورند که مولوی در این بیت به موجود وهمی و ترسناک «آل» اشاره دارد. از آن‌‌جایی که افق‌‌ معنایی یکی از مولّفه‌های است که می‌‌تواند در شکل‌‌گیری و تکمیلِ معنای یک اصطلاح، بیت و حتّی یک اثر نفش‌‌آفرینی کند، بهره‌‌مندی از نظریۀ افق معناییِ گادامر می‌‌تواند روش مناسبی برای بازخوانیِ مفهوم «آل» باشد. هدف مقالۀ حاضر این است که از طریق این نظریه، معنای کلمۀ «آل» را در این بیت شناسایی کند. این پژوهش با بهره‌‌مندی از نظریۀ افق معنایی و نقش فرهنگ بومی در جهانِ زیست مولف، واژه آل را در بیت مذکور با روش میدانی بررسی‌‌کرده، سپس با استفاده از روش توصیفیتحلیلی یافته‌‌های خود را با دریافت شارحان مقایسه نموده‌‌‌است. ضمن ادای احترام به تلاش‌‌های علمی همۀ پژوهشگران پیشین، نتایج این تحقیق نشان می‌‌دهد شارحان محترم در برداشت‌‌های خود به تمام ابعادِ افقِ معناییِ مولف توجّه نکرده‌‌اند. از این‌‌رو برداشتِ آنها کامل به نظر نمی‌‌رسد؛ زیرا «آل» در فرهنگ مناطق آناتولی، عروس سیاه‌چرده و زشتی بوده که خانواده‌اش به نیرنگ و نفاق، شال سرخی را بر سرش انداخته و به‌‌گونه‌ای‌‌که سیاهیِ چهره وی در زیر رنگ سرخ نمایان نمی‌‌شده، او را به خانه بخت می‌فرستادند. مولوی برای انتقال مفهوم زشتِ ریا و نفاق از این باور بومی در بیت مذکوراستفاده کرده‌‌است. این مفهوم از طریق افق معنایی گادامر به شکل معنا داری این بیت را زیبا و درک‌‌پذیر می‌‌کند.

Rereading the meaning of “aal” inMathnawi based on Gadamer’s “horizon of interpretations”

Reading the line “The unbelievers’ hands are cut/ I will reveal the color of blasphemy  and hypocrisy”,  Rumi scholars have interpreted the word “aal” differently. These interpretations fall into two groups. The first group reads the word as the holy prophet’s Ahlolbayt (the holy prophet’s household members) while the second group take it as the mythological creature, aal. Being significant in forming and completing the meaning of a word, Gadamer’s Horizon of interpretations can be used as a useful tool to reinterpret the word aal . Using Gadamer’s  Horizon of interpretations  and realizing the significance of local culture in forming an author’s  world of being, the present article is going to analyze the word and compare the findings with those of the previous scholars’.  It is suggested that the previous researches have not paid attention to all the aspects of the horizon of interpretations. In Anatolian culture, “aal” is a black, ugly bride whose ugliness is hidden under a red scarf and is sent to her wouldbe husband’s home. To reveal the ugliness of hypocrisy, Rumi has used this local concept.