بررسی شخصیّت‌های شاهنامه بر اساس نظریات روان‌شناسی کرچمر و شلدون

«ارنست کرچمر (ernest kerchmer)» روانپزشک آلمانی با توجه به اندازه‌گیری‌های بدنی، همچون پهنای شانه‌ها، لاغری یا چاقی، افراد را به سه تیپ فربه تنان (pyknic) ، لاغر تنان (asthenic)  و سنخ پهلوانی (athletic) تقسیم کرد؛ پس از آن نیز «ویلیام شلدون (william sheldon) » دانشمند آمریکایی، با استفاده از روش‌های آماری و با توجه به رشد بیشتر هر کدام از لایه‌های جنینی، سه جنبه شخصیّتی با عنوان‌های: اکتومورف (ectomorph) ، مزومورف (mesomorph) و اندومورف (endomorph) در افراد مشخص کرد. شخصیّت‌های اصلی شاهنامه را که بالغ بر 57 شخصیّت می‌شود، می‌توان به گونه‌ای در این طبقه‌بندی‌ها قرار داد. بخش اصلی این پژوهش، به توصیف و تحلیل شخصیّت‌های شاهنامه مطابق با تیپ شناسی‌های اشاره شده، می‌پردازد. به بیانی در این تحقیق شخصیّت‌های شاهنامه به عنوان الگوهای ایرانی برای نظریه‌های «کرچمر» و «شلدون» معرفی می‌شوند. به‌نظر می‌رسد که نظریات اشاره شده فقط متعلق به سدۀ بیستم میلادی نیست و حتی در قرن‌های دور هم کارایی و کاربرد داشته‌اند. ماحصل تحقیق نشان می‌دهد که فردوسی در شاهنامه به تطابق میان رفتار و تیپ فیزیولوژیک شخصیّت‌های داستانش اعتقاد دارد و بین رفتار و تیپ ظاهری شخصیّت‌های شاهنامه سنخیتی به تمام معنا وجود دارد.

An Investigation of Characters in Shahnameh Based on the Psychological Theories of Kretschmer and Sheldon

Ernest Kretschmer was a German psychiatrist who classified people with regard to their body features such as shoulder width, thinness or fatness into 3 main types named pyknic (stocky, fat), asthenic (thin, small, weak), and athletic (muscular, large–boned). Later on, William Sheldon who was an American psychologist and numismatist developed a new version of somatotypology by classifying people into endomorphic, mesomorphic, and ectomorphic types, based on statistical methods and the growth of embryonic layers. The main characters in Shahnameh being over 57 ones can be put into this sort of classification. The major part of this study deals with the descriptive analysis of the main characters in Shahnameh in terms of the abovementioned typology. In another words, the characters of Shahnameh are introduced as the Iranian models for the theories of personality developed by Kretschmer and Sheldon. It seems that the above theories are not confined to the 20th century, but rather they have been relevant and practical even many centuries ago. The results of this study showed that in Shahnameh, Firdowsi believes in correlation between the temperament and physiology type of his characters such that there is a meaningful compatibility between their behavior and apparent look.