مظاهر سبحانی و نبوی شاه در پرتو جهان‌بینی استعاری ظل‌اللّهی در دیوان رشیدالدین وطواط

در چند دهه اخیر اقسام اسنادهای مجازی و ساختارهای تشبیهی، فارغ از نقش زیبایی‌شناختی‌ محض‌شان از منظر نقش عمیق اجتماعی و فرهنگی‌ مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در مطالعات ادبی اسنادهای مجازی و ساختارهای تشبیهی که در این مقاله با عنوان عام «استعاره»‌ از آنها یاد خواهد شد، عموماً نقش زینتی صرف دارند و به عنوان یکی از مهم‌ترین صناعات بلاغی در نظر گرفته می‌شوند؛ باری، به نقش محوری استعاره در خلق نوعی ارتباط خاص برای القای جهان‌بینی مشخصی کمتر توجه شده‌است. در دهه‌های اخیر مطالعات بسیاری در رشته‌های مختلف نشان داده ‌است که استعاره یکی از مهم‌ترین ابزارهایی است که در طول تاریخ به وسیله آن پدید‌ه‌ها در جهان به واقعیّت یا دانش برای انسان تبدیل شده‌اند. به باور این اندیشمندان، هر استعاره‌ای می‌تواند توصیف‌های متفاوتی از یک حقیقت ارائه ‌دهد. به عبارت دیگر، استعاره‌ها ادراک و تجربه انسان را به طرز خاصی تنظیم می‌کنند که نشان‌دهنده جهان‌بینی مشخصی نسبت به پدیده‌ای است. استعاره‌ها از این منظر بر پایه فرضیه‌‌ها و دیدگاه‌ها و ارزش‌گذاری‌های پنهان به وجود می‌آیند و جهان‌بینی خاصی را به مخاطب القا می‌کنند.‌‌ در این مقاله سعی شده‌است با تکیه بر نظریه‌های معاصر درباره استعاره و با بررسی مظاهر سبحانی و نبوی شاه در دیوان رشیدالدین وطواط شاعر صاحب‌نام قرن ششم هجری ، استعاره محوری این جهان‌بینی که مبنای توصیف‌های متنوّع و متفاوت اکثر قریب به اتفاق قصاید دیوان اوست تحلیل و بررسی شود و از این رهگذر شیوه‌های ارتباطی‌ای که وی تحت تاثیر استعاره مادر از آن بهره جسته‌است، مشخص شود.

The Divine and Prophetic Manifestations of King in the Light of Metaphorical Worldview of Zel Allah (God’s Shadow) in Rashid alDin Vatvat’s Poetry

In recent decades, there has been a growing interest to study a variety of figurative attributions and simile structures from the perspective of their profound social and cultural role, regardless of their mere aesthetic function. In literary studies, figurative attributions and simile structures which are commonly acknowledged as metaphor in this article, usually have mere ornamental function being considered as one of the most significant rhetorical devices, while the communicative function of metaphor for conveying a certain worldview is usually neglected. In recent decades, numerous research studies conducted in various fields have revealed that metaphor is one of the major means in history by which events in the world have been constructed as reality or knowledge for human being. The researches in the above studies hold that each metaphor can serve various manifestations of reality. In another words, metaphors can arrange human perception and experience so that they represent certain worldviews to the existing events. In this respect, metaphors are formed based on implicit assumptions, views, and values in order to convey and promote certain worldviews. Relying on contemporary theories on metaphor, it was attempted in this article to provide an extensive analysis of various divine and prophetic manifestations of king in Rashid alDin Vatvat’s Divan to show the metaphorical basis of the diverse descriptions and qualifications of king in his poetry and to illustrate the communicative means used under the influence of the original metaphor.