بررسی شخصیّت انگاری در اشعار فریدون مشیری با تکیه بر کتاب «سه دفتر»

شاعران فارسی‌‌زبان همواره طبیعت و پدیده‌‌های آن را در سخن خود به کار گرفته‌‌اند. گاه این کاربرد با رویکردی توصیفی بوده‌است و گاه رویکردی استعاری و سمبلیک. فریدون مشیری از سرایندگانی است که هم طبیعت به عنوان محور کلامی او قرار گرفته، هم از پدیده‌‌های طبیعت به صورت ابزاری با نگاهی استعاری و رمزی بهره برده و طبیعت را دستاویزی برای تصاویر شعری خود قرار داده‌است. یکی از ابزار مهم کلامی وی با توجه به دیدگاه رمانتیسم، تشخیص/ شخصیّت‌‌انگاری است. عناصر طبیعت مونس و همدم او هستند و شاعر با آن‌‌ها سخن می‌‌گوید. وی صفات و حالات انسانی را به پدیده‌‌های طبیعت یا مفاهیم انتزاعی نسبت می‌‌دهد و کلامش را خیال‌‌انگیز می‌‌سازد و با کاربرد شخصیّت‌‌انگاری به شکل‌‌گیری دیگر شگردهای بلاغی یاری می‌‌رساند. شخصیّت‌‌انگاری یا تشخیص یکی از آرایه‌‌های ادبی بارز در شعر اوست. تشخیص مطابق با نظر بسیاری از صاحب‌‌نظران، دسته‌‌بندی‌‌های بسیاری دارد که در این مقاله تحلیلی و توصیفی سعی بر این گردیده مطابق با الگوی ساختاری هفت‌‌گانه که معتقد به هفت نوعِ تصریحی، کنایی، مناظروی، ندایی، فعلی، تمثیلی و روایی است، انواع تشخیص در کتاب«سه دفتر» سروده فریدون مشیری که حاوی سه مجموعه شعر«گناه دریا»، «ابر و کوچه» و«بهار را باور کن» است، مورد بررسی قرار گیرد. با بررسی شخصیّت‌‌انگاری (جاندا‌‌رپنداری) در این سه مجموعه شعر که 691 مورد تشخیص یافت گردید، مشخص شد که بسامد تشخیص در سروده‌‌های مشیری برای فضاسازی‌‌ها و تصویرسازی‌‌های شاعرانه فراوان است. مطابق با مشاهدات پژوهشگران و شواهد و مصادیق یافت شده، مجموعه شعر «ابر و کوچه» بیشترین و مجموعه شعر «گناه دریا» کمترین موارد تشخیص دارند. آرایه تشخیص در اشعار مشیری، هم به صورت اجمالی و هم به صورت تفصیلی و معمولاً در تلفیق با آرایه‌‌های دیگر، برای مفاهیم ذهنی و عینی به‌‌کار رفته‌است.

Personification in the Poems of Fereydoon Mushiri Relying on His Book “Seh Daftar”

Persian poets have always deployed nature and natural events in their poetry through their descriptive, metaphorical, or symbolic approach. Having an instrumental look at natural events through a metaphorical and enigmatic approach, Fereydoon Mushiri is a poet who has made use of nature as an axis in his discourse in order to depict poetic images. Regarding his Romanticist approach, one of the significant discourse devices used by him is personification such that natural elements are like his close soulmates to whom he speaks. He attributes human qualities to natural events or abstract concepts to make his poems figurative, imaginary, and rhetorical. Personification as an outstanding literary figure in his poetry has various classifications according to many scholars in literature. According to 7 structural models called explicit, bookbased, discussion, verbbased, interjectional, figurative, and narrative, this descriptiveanalytical study seeks to investigate the variety of personification forms in Mushiri’s book entitled “Seh Daftar” including 3 poetry collections named “Gonahe Darya”, “Abr va Koocheh”, and Bahar ra Bavar Kon”. The results of the study indicated 691 cases of personification in the above 3 poetry collections. Thus it was concluded that in Mushiri’s poetry, the frequency of personification for the sake of poetic illustration is high. The surveyed results of other researches as well as this article revealed that “Abr va Kooche” and “Gunahe Darya” have respectively the most and least cases of personification. Personification figures have been used in the poems of Mushiri intensively and extensively and usually in conjunction with other forms of figurative language to convey subjective and objective themes.