مقایسه عناصر اجرایی در نقالی و تعزیه‌خوانی

نقالی شاهنامه و تعزیه‌خوانی از هنرهای بومی ایران هستند که از دیرباز تاکنون طرفداران بسیاری داشته‌اند. این دو هنر، عناصر اصلی نمایش را یکجا به روی صحنه می‌برند و گزارشی هنرمندانه و موسیقایی از جدال‌‌های تاریخی مذهبی و پهلوانی ارائه می‌کنند. جستار حاضر با شیوه توصیفی مقایسه‌ای، دو هنر نقالی و تعزیه‌خوانی را از دید عناصر اجرایی مورد سنجش قرار می‌دهد. دو هنر مذکور دارای شباهت‌‌هایی همچون: تقسیم دوگانه آواها یعنی: 1. «آواهای مختلف نقال در نمایش» و 2. «تقسیم بازیگران تعزیه به دو دسته مخالف‌خوان‌‌و موافق‌خوان»، «ایجاد جریان موضوعی واحد در زمینه  ستیز حق و باطل و خیر و شر» و‌‌ «همچنین نگاشتن نمایش صحنه در نسخه و طومار» است. از سوی دیگر، تعداد بازیگر، چهره ظاهری بازیگران، داشتن لباس مخصوص و موسیقی میان‌متن از وجوه افتراق بین دو هنر نقالی و تعزیه است. یافته‌های پژوهش این انگاره را نیز سامان می‌دهد که تعزیه، گونه‌ای منشعب از هنر نقالی است. اما نمایش تعزیه به واسطه جریان یافتن آیین و مذهب در جوهره آن، در میان مردم بیشتر جلوه یافته و صورت ساخته پرداخته آن، روند رو به رشدی را طی کرده‌است و نسبت به نقالی، نمود شکوهمندتری را در عناصر اجرایی داشته‌است.

A comparison of Elements in Performing Naqqali (Iranian Dramatic Storytelling) and Ta’zieh (Shi’ites Passion play/ Condolence Theater)

Naqqali of Shahnameh (Persian: “Book of Kings”, celebrated work of the epic poet Ferdowsi) and Ta’zieh Khani (which signifies Ta’zieh Drama/ A Ta’zieh production) are considered to be as indigenous arts of Iran which have been widely popular ever since the ancient times. These two kinds of art bring the main elements of a play to the stage all at once and render an artistic and musical report of the historical, religious and heroic battles. The present study is conducted in a descriptivecomparative manner, evaluating the arts of Naqqali & Ta’zieh in terms of performing elements. The two aforementioned arts have similarities such as the dual division of voices, i.e. 1. The various voices of Naqqal (reciter/storyteller) through the drama and 2. division of the actors of Ta'zieh into protagonists & antagonists, generating a unified thematic current regarding the clash of Right & Wrong and Good & Evil, and also scripting the scenes in manuscripts & scrolls. On the other hand, the number of actors, their appearance, wearing special outfits, and Incidental music are considered to be the differences of the two arts. Findings of the study also indicates that Ta’zieh is derived from Naqqali.Ta’zieh Drama, however, has grown in popularity through the flow of religion in its essence, and its final outcome has been improving steadily, and has got a more magnificent display regarding the performing elements compared to Naqqali.