طبقه‌‌‌بندی تکواژهای تصریفی زبان فارسی بر اساس مدل چهارتکواژ

هدف از انجام تحقیق حاضر، ارائۀ طبقه‌‌‌بندی نوینی از تکواژهای تصریفی زبان فارسی در چارچوب مدل «چهارتکواژ» می‌‌باشد. مدل چهارتکواژ یک مدلِ تولید بنیان است. تکواژها در این مدل با توجه به انتخاب‌‌‌شان در سطوح مختلف تولید انتزاعی گفتار، به یک نوع تکواژ محتوایی و سه نوع تکواژ نظام‌‌مند تقسیم می‌‌‌‌شوند. با استناد به شواهد و ملاک‌‌‌هایی از زبان فارسی و طبق معیارهای مدل چهارتکواژ، «تکواژهای نفی و سببی‌‌‌ساز فعل فارسی»، همچنین «مشخصه‌‌های تصریفی جهت و وجه امری آن سازه»، به‌‌علاوه «تکواژ جمع اسم»، «وندهای تفضیلی و عالی صفت» و «تکواژ تفضیلی قید»، به گروه تکواژهای نظام‌‌مند متقدم تعلق دارند؛ زیرا این سازه‌‌ها اطلاعات مفهومی را به هستۀ خود (فعل، اسم، صفت و قید) می‌‌افزایند و به‌‌صورت غیرمستقیم توسط هسته انتخاب می‌‌‌گردند. اما سازه‌‌هایی که ویژگی‌‌های شخص و شمار، زمان، نمود و وجه التزامی فعل فارسی را به نمایش می‌‌‌‌گذارند، در گروه تکواژهای نظام‌‌‌مند بیرونی متاخر جای می‌‌‌‌گیرند؛ چراکه این سازه‌‌ها برای تجلی در روساخت به اطلاعات خارج از فرافکنی بیشینۀ خود وابسته هستند و یا با سازه‌‌های دیگر در جمله هم‌‌نمایه‌‌اند. طبقه‌‌بندی تکواژها در چارچوب مدل چهار تکواژ، طبق فعال شدن و انتخاب تکواژها در سطوح و لایه‌‌‌های انتزاعی تولید گفتار انجام شده‌است و می‌‌‌تواند در تبیین ابعاد گوناگون مسائل زبانی (مانند ترتیب فراگیری تکواژها) کارآیی داشته‌باشد.

Classification of Persian inflectional morphemes using 4M model

This paper attempted to classify Persian inflectional morphemes, using 4M (4morpheme) model. It is a base production model. In this model According to their access in speech production morphemes divided into one content morpheme and three systematic morphemes. Considering Persian language behavior and evidences and according to the 4m model, negative, causative, imperative and passive morphemes of verb plus plural forms of noun, comparative and superlative suffixes of adjective and adverb ̕ s comparative morpheme belongs to systematic morphemes because these structures add conceptual information to their core (verb, noun, adjective and adverb) and indirectly selected by the core. But structures which show properties like person/number, tense, aspect, subjunctive mood of verb get into outer, late, systematic morphemes required by the grammatical frame of the language and they are coindexed with other constituents in the sentence.  Morpheme classification in 4M has been done according to their being activated in different speech production levels. This classification can be used in explaining different linguistic area (such as the order of morphemes in language acquiring or learning).