انسجام واژگانی و دستوری با رویکرد به واژه های مکرّر در دیوان منوچهری (بر اساس نظریۀ هلیدی و حسن)

در این پژوهش با بهره گیری از نظریۀ تکامل یافته انسجام هلیدی و حسن (1985) در زبان شناسی نقش گرا، به تحلیل انسجام و پیوستگی در ابیاتی که با رویکرد به «واژه های مکرّر» در دیوان منوچهری بوده پرداخته ایم تا روشن نماییم ابیات این دیوان ارتباط معنایی زنجیره های انسجامی را چگونه محقق می سازند. بر اساس این نظریه، «انسجام» روابط میان عناصر سازندۀ متن است اما صرف دست یافتن به عوامل انسجام در متن، آن متن را منسجم نمی کند؛ بلکه پس از نشان دادن این عوامل، بررسی پیوستگی متن مورد نظر بر پایۀ هماهنگی انسجامی ضروری است. در این پژوهش اثبات شد که ابیات منوچهری از انسجام و پیوستگی بالایی برخوردار است. از کُل 456 گره انسجامی این مقاله، در «انسجام واژگانی»، از مجموع «41.4%» گره به ترتیب: «تکرار با بسامد 26.1%»، «باهم آیی 7.4%»، «تضاد معنایی 4.2%»، «هم معنایی 2%» و «شمول معنایی 7.1%» کمترین بسامد واژگانی را به خود اختصاص داده اند. در «انسجام دستوری» نیز به ترتیب: «ارجاع شخصی و اشاری 21.7% »، «ادات ربط 15.8%»، «حذف 14.9% »، «ارجاع سنجشی 4% » و «جانشینی 2.2%» به چشم می خورند.