بررسی عناصر داستان «زال و رودابه» در شاهنامه از منظر شکل شناسی (مورفولوژی)

در بین آثار گوناگون حماسی ایران و جهان، بدون شک شاهنامه‌ فردوسی، یکی از بزرگترین و اثرگذارترین آثار است. شاهنامه در عین حماسی بودن، هم داستان های عاشقانه دارد و هم داستان های تاریخی. یکی از داستان های زیبای شاهنامه که رنگ و بوی عاشقانه نیز دارد، ماجرای زال و رودابه است. در شکل شناسی داستان زال و رودابه که هدف اصلی این مقاله است، سعی شده تا ضمن معرفی داستان، اجزای مختلف آن از جمله: شخصیت ها، صحنه ها، تضادها، تقابل ها، روایت داستان، طرح داستان (پی رنگ) و ... بررسی و مقایسه ای شکل شناسانه، هرچند کوتاه، با روش ریخت شناسی پراپ انجام شود. به این امید که ساختار داستان زال و رودابه به شکلی علمی و عینی واکاوی و مورد بررسی قرار گیرد.

A Morphological Study of the Tale of “Zal and Rudabeh” in the Shahnameh

Shahnameh is undoubtedly one of the greatest and most influential epic works in the world. While being epic in nature, it also includes lyric, historical and love tales. The most interesting tale of Shahnameh, which is tinged with a love theme, is the tale of “Zal and Rudabeh”. Through a morphological approach, the present paper seeks to give an account of this tale and analyze its fictional elements such as characters, settings, contrasts, oppositions, narrative structure, and plot. Finally, the methodology developed here will be briefly compared with Vladimir Propp’s morphological methodology.