نقد اسطوره شناختی «گنبد سیاه» هفت پیکر نظامی

در این جستار، یکی از داستان‌های هفت پیکر نظامی با عنوان «گنبد سیاه» براساس نقد اسطوره شناختی یا کهن الگویی تحلیل می شود. نخست این قصه را از نظر شکل و ساخت داستانی و خط سیر رویدادهای داستان براساس هرم فریتاگ بررسی کرده ایم. ساختار روایتی قصه گنبد سیاه مانند دیگر داستان‌های کلاسیک و پیشامدرن، از سیری خطی پیروی می‌کند که دارای سه مرحله شروع، اوج و فرود یا نقطه پایان است. سپس خوانشی دیگرگونه براساس آرکی تایپ‌های اسطوره‌ای آورده ایم ؛ چون مقوله سفر، آب، عدد، رنگ سیاه، اسرار و هبوط انسان که ریشه در ناخودآگاه جمعی انسان‌ها دارند و در این داستان سمبولیکی، ابزار روایت قصه قرار گرفته اند. آنچه موجب خوشی دیگرگونه از این قصه می‌شود، بررسی و تفسیر کهن الگوهایی است که به طور ناخودآگاه در بافت و روایت داستان به کار رفته اند برای نمونه، کهن الگوی سفر که یکی از مهم ترین بن مایه‌های اسطوره‌ای در دنیای اساطیر و افسانه‌ها و داستان هاست و کلیت داستان براساس همین مقوله سفر شکل گرفته است.

Mythological Criticism of Black Dome in Nizami's Seven Beauties (Portraits)

Abstract The present paper analyzes one of novels in Nizami's Seven Beauties, entitled the Black Dome, based on mythological or archetypal criticism. First the novel is reviewed in terms of its story structure and plot, based on Freytag's Pyramid. Like other classic and premodern novels, the narrative structure of the novel follows a linear plot consisting of rising, climax and falling or end. Then a different reading is proposed on the basis of such mythological archetypes as the category of travel, water, number, black color, mysteries, and man's descent which are rooted in men's collective unconsciousness and used as a means of narration in this symbolic novel. The review and interpretation of the archetypes which are unconsciously used in the context and narration of the novel is another pleasure of it; for example, the archetype of travel which is one of the most important mythological themes in the world of myths, fictions and novels and the whole story is formed on the basis of this category.