نقد و تحلیل رمان «چراغ ها را من خاموش می کنم» از منظر زبان و جنسیت

بررسی و تحلیل آثار ادبی از منظر زبان و جنسیت در زبان فارسی، موضوعی نسبتاً تازه است که به تحقیق و پژوهش نیاز بسیار دارد. اولین نظریه ها را در این مبحث «رابین لیکاف» در مقاله ی مشهور خود با عنوان «زبان و موقعیّت زن» مطرح کرد که تحول شگرفی در مطالعات زبان شناسی اجتماعی ایجاد کرد، او برای اولین بار اعلام کرد زبان زنان با زبان مردان متفاوت است. مجموع نظریاتش بیشتر حاکی از تسلط زبان مردانه بر زبان بود. در ایران ورود زنان به فضاهای اجتماعی و فرهنگی سابقه چندانی ندارد. با توجه به اینکه در گذشته زنان را مخاطب و خواننده آثار ادبی نمی دانستند و بیشتر مردان برای مردان می نوشتند و بهترین زبان را نیز زبان مردانه می دانستند، باید دید اکنون که آنان فرصت ورود به میدان نویسندگی را یافته و آثار برجسته ای نیز از خود بر جا گذاشته اند، آیا توانسته ا ند زبانی مناسب جنسیت قهرمانان خود ایجاد کنند؟ زویا پیرزاد یکی از نویسندگان زن معاصر است که با خلق چند اثر داستانی به ویژه رمان «چراغ ها را من خاموش می کنم» جایگاه مطلوبی در ادبیات داستانی معاصر در میان نویسندگان احراز نموده و جوایز بهترین رمان سال پکا، بهترین رمان سال بنیاد هوشنگ گلشیری، کتاب سال وزارت ارشاد جمهوری اسلامی و... را به خود اختصاص داده است. بنا به موقعیت و جایگاه ویژه این نویسنده و رمان معروفش در بین داستان نویسان معاصر، بر آن شدیم با پژوهشی این رمان، مکالمات قهرمانان را از حیث زبان و جنسیت بررسی کرده، میزان موفقیت نویسنده را از این منظر ارزیابی نماییم. نتایج به دست آمده نشان می دهد نویسنده در بسیاری از موارد موفق و از حیث پرداختن به موضوعات خاص جنسیت ها فراتر از هنجارهای زبان شناسی عمل کرده ، لیکن در پاره ای از موارد به ویژه رنگواژه ها ناموفق بوده است.

Review and analysis of the novel I turned the lights on in terms of language and gender

Abstract The review and analysis of Persian literary works in terms of their language and gender is a relatively new issue which needs extensive research. The first theories on the issue were proposed by Robin Lakoff in his famous article language and woman's place which made a great development in sociolinguistic studies. For the first time, he proclaimed that men's language is different from that of women. His theories mostly suggested that manly tone dominates the language. In Iran, women's entrance into social and cultural atmospheres is of little record. Regarding the fact that women were not regarded the audience and readers of literary works, that men mostly wrote for men and manly language was regarded the best one in the past, we should wait to see whether women can create a language proper to the gender of their protagonists at the time when they have found an opportunity to enter into the field of writing novels and have written great novels so far. Zoya Pirzad is a contemporary female novelist who has attained a proper position among other novelists and received the rewards of PEKA (Institute for distribution of Iran's books) and Hooshang Golshiri Foundation for her novel as the best novel of the year and the reward of the book of the year from Ministry of Culture and Islamic Guidance etc. for writing some novels, particularly the novel I will turn off the light.  Due to the position of this female novelist and her famous novel among contemporary novelists, the present paper seeks to review the aforementioned novel and study the dialogs of its protagonists in terms of language and gender in order to evaluate her success in this regard. The results show that she has been successful in many cases and has gone beyond linguistic norms in terms of dealing with issues specific to genders. However, she has failed in some cases, particularly in dealing with colors.