بررسی ساختار هنری فتح نامه های منظوم با تکیه بر فتح نامه های دوره غزنوی

«فتح‌نامه از انواع مکاتیب دیوانی و جزء نامه‌های بسیار مهم و باارزش(تاریخی، سیاسی و اجتماعی) است که حاکی از شرحِ «فتح» و «پیروزی» سپاهی بر سپاه دیگر است. این نوع از مکاتبات، شرحِ «تحقّق موهبت الهی»، «شکست دشمن» و «گزارش چند و چون وقایع» از سوی لشکر پیروز به مافوق (پادشاه یا خلیفه) است. فتح‌نامه‌های منظوم زمینه‌ای برای به رخ کشیدن نیروی تهاجمی و توانایی نظامی است و از اهداف آن می‌توان به ایجاد رعب و وحشت در دل دشمنان، تخویف مخالفان، ایجاد اشتهار برای ممدوحان و ... اشاره کرد. فتح‌نامه‌های منظوم دارای ساختاری کمابیش یکسان است که در کامل‌ترین صورت آن می‌توان چنین تقسیم بندی نمود: 1. تمهیدات 2. علل مبادرت به جنگ 3. وصف مسیر لشکرکشی 4. وصف حصار و قلعه‌های دشمن و میدان کارزار 5. حصول پیروزی و وصف قلعه‌های بلاد مفتوحه 6. بازگشت از جنگ و ذکر غنائم حاصل از جنگ و تهنیت‌گویی. از آنجایی که در دوره غزنوی(خصوصاً محمود) فتح‌نامه‌های قابل توجهی سروده شده و تا قرن‌ها مورد تقلید شاعران بوده است در این مقاله تلاش بر آن است تا ساختار هنری فتح‌نامه‌های منظوم را با توجه به اشعارِ شاعرانِ دربار غزنوی مورد بررسی قرار دهیم.»