ریخت شناسی مثنوی داستانی «گل و نوروز» خواجوی کرمانی بر اساس نظریه ی پراپ

ریخت شناسی، یکی از مباحث اساسی نقد ساختاری است که در عرصه‌ی ادبیات داستانی کاربرد فراوانی دارد. در این نوع از نقد ،منتقد ادبی با بررسی ساختار درونی موجود در داستان ، به کشف کنش‌ها و خویشکاریهای موجود در آن می‌پردازد . این مبحث نخستین بار توسط پراپ به عرصه ی ادبیات داستانی راه یافت.وی در این جستار که اساس کارش را بر پایه ی اعمال شخصیتهای موجود در داستان قصه‌های پریان قرار داد ،با بررسی کنش ها و رویدادهای هر یک از شخصیتهای داستان به این نتیجه رسید که هر یک از شخصیتها متناسب با نقش‌خود،در این داستان ها از قوانین و ساختار واحدی تبعیت می‌کنند که می‌توان این قوانین و ساختار را به داستان‌های سایر ملل نیز تعمیم داد؛چنانکه در این مقاله با تجزیه و تحلیل ساختاری مثنوی «گل و نوروز»،از لحاظ خویشکاری ها،نقش شخصیتهای داستان در این خویشکاری ها و حرکت های موجود در داستان ،بر اساس نظریهی ریخت شناسانه ی پراپ، به این نتیجه دست یافته شد که اگرچه سیر برخی توالی برخی از کارکردها با الگوی پیشنهادی پراپ قابل انطباق نیست،اما بسیاری از کارکردهای پیشنهادی او را می‌توان با این مثنوی نیز انطباق داد.

Morphology of Khâjou Kermâni’s Flower and Norouz Based on Vladimir Prop’s Methodology

Morphology is a key issue in structuralist criticism which has had wide applications to narratives. In performing morphological analysis, the critic considers the internal structure of the narrative to discover its actions and functions. Morphology was first introduced by Vladimir Prop into the study of narrative literature. Basing his work on the actions of the characters in fairy tales, he concluded that all the tales are governed by the same rules and structure which can be demonstrated to be governing the tales of all peoples.The present paper deals with the structural analysis of Khâjou Kermâni’s Flower and Norouz (Gol va Norouz), one of the most successful lyric narratives of Persian literature. The conclusion drawn indicates that, although some of the functions are not consistent with Prop’s proposed sequence of functions, his proposed functions can be applied to this tale to a great extent.Key terms: morphology, literary criticism, Vladimir Prop, Flower and Norouz (Gol va Norouz), Khâjou Kermâni.