تدوین برنامه مداخله‌ای بهنگام مبتنی بر رویکرد شناختی- رفتاری ویژه کودکان طلاق دارای اختلالات عاطفی- رفتاری و اثربخشی آن بر پرخاشگری کودکان طلاق

مقدمه: طلاق یکی از مهمترین عوامل ایجاد تنش و فشار بر روی کودکان است.هدف: پژوهش حاضر با هدف تدوین برنامه مداخله‌ ای مبتنی بر رویکرد شناختی- رفتاری ویژه کودکان طلاق دارای اختلالات عاطفی- رفتاری و بررسی اثربخشی آن بر پرخاشگری کودکان طلاق انجام شد.روش: طرح پژوهش از نوع آمیخته (کیفی- کمی) بود. جامعه آماری بخش کیفی شامل مقالات و متون مرتبط با کودکان طلاق و همچنین کلیه اساتید دانشگاه و متخصصان اختلالات روانشناختی کودکان و بخش کمی شامل، کلیه کودکان دختر خانواده ‌های طلاق شهر آستانه اشرفیه در سال 1401 بود، که تعداد 30 کودک به روش هدفمند انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل جایدهی شدند. برنامه مداخله 12 جلسه 90 دقیقه‌ ای، هفته ‌ای 2 جلسه برای گروه آزمایش اجرا شد. ابزارهای پژوهش شامل چک لیست رفتاری کودک آخنباخ (2001) و پرسشنامه پرخاشگری کودکان شهیم (1385) بود. تجزیه و تحلیل داده‌ ها در بخش کیفی از روش تحلیل مضمون و در بخش کمی از آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیره استفاده شد.یافته‌ ها: نتایج نشان داد که روایی محتوایی برنامه مداخله معادل 0/75 تا 1 است، و بین میانگین نمره‌ های پیش‌آزمون و پس‌ آزمون دو گروه در پرخاشگری تفاوت معنادار وجود دارد (0/01>p). به طور کلی برنامه مداخله ‌ای بهنگام مبتنی بر رویکرد شناختی- رفتاری ویژه کودکان طلاق بر پرخاشگری کودکان طلاق تاثیر معنادار داشت (0/01>p).نتیجه‌گیری: براساس یافته ‌ها برنامه مداخله ‌ای تدوین شده بر پرخاشگری کودکان طلاق موثر بود؛ بنابراین می ‌توان از این برنامه به عنوان برنامه‌ ای موثر برای کاهش پرخاشگری کودکان طلاق استفاده نمود.

development of early intervention program based on cognitive- behavioral theory for divorced children with emotional- behavioral disorders and its effectiveness in aggression of divorced children

introduction: divorce is one of the most important causes of tension and pressure on children.aim: the research aimed to develop of early intervention program based on cognitive-behavioral theory for divorced children with emotional-behavioral disorders and its effectiveness in aggression of divorced children.method: the research scheme was mixed (qualitative-quantitative). the statistical population in qualitative part consisted of articles and documents related to divorced children and all the professors and specialists in children’s psychological disorders and quantitative part consists of all the girls of divorced families of astaneh-ashrafiyeh in 2022. moreever 30 people were selected by purposive sampling and randomly replaced in experimental and control groups. the intervention program was performed in 12 sessions of 90 minutes, two session per week for experimental group. instruments included achenbach’s children behavioral check list (2001) and shahim’s primary school aggression questionnaire (2006). the data in the qualitative part were analyzed by thematic analysis and in the quantitative part by multivariate analysis of covariance. result: the results showed the content validity of the intervention program was equal to 0.75 up to 1 and there is significant difference between the pre-test and post-test scores of the groups in aggression (p<0.01). in general, the early intervention program based on cognitive-behavioral theory for divorced children with emotional-behavioral disorders is effective on aggression in divorced children (p<0.01).conclusion: based on findings developed intervention program was effective in aggression of divorced children. therefore, this intervention program can be used as an effective intervention to reduce aggression of divorced children.