شناسایی عوامل شناختی و رفتاری موثر بر برنامه درسی با تاکید بر مسئولیت‌پذیری در دانش‌آموزان

مقدمه: احساس مسئولیت یک مهارت مفید برای دانش‌ آموزان برای حفظ دستاوردهای مادام‌ العمر است.هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل شناختی و رفتاری موثر بر برنامه درسی با تاکید بر مسئولیت ‌پذیری در دانش‌ آموزان انجام شد.روش: طرح پژوهش از نوع کیفی-کمی آمیخته اکتشافی بود. جامعه آماری شامل تمامی متخصصان برنامه ‌ریزی درسی و سرگروه‎‌های آموزشی دوره اول متوسطه تبریز در سال 1401-1400 بود که تعداد 205 نفر از جامعه آماری با روش نمونه‌گیری تمام‌ شماری انتخاب شدند. به‌ منظور جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه محقق ساخته 35 سوالی مبتنی بر شش بعد عوامل ارزشی، نهادی، شناختی، شخصیتی و فردی، عاطفی و عملکردی و توسعه راهبردهای مدیریت خود استفاده گردید که روی نمونه پژوهش اجرا شد. جهت تحلیل داده‌ ها از تحلیل معادلات ساختاری با استفاده از نرم‌افزار spss نسخه 25 و amos نسخه 24 استفاده شد.یافته ‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد تمامی شاخص‌ها از مقادیر قابل قبولی برای اندازه‌گیری عامل‌های ارزشی، نهادی، شناختی، شخصیتی و فردی، عاطفی و عملکردی و توسعه راهبردهای مدیریت خود برخوردار بودند. براساس نتایج مقادیر بارهای عاملی (ضرایب اثرگذاری) عوامل شناختی (0/942=β) و عوامل ارزشی (0/923=β) بیشترین اثرگذاری و عوامل نهادی (0/840=β) کمترین اثرگذاری را بر عوامل شناختی و رفتاری موثر بر برنامه درسی دارند.نتیجه ‌گیری: نتایج بدست‌آمده، نشان داد که عوامل ارزشی، نهادی، شناختی، شخصیتی و فردی، عاطفی و عملکردی و توسعه راهبردهای مدیریت خود به ‌عنوان عوامل شناختی- رفتاری موثر بر برنامه درسی هستند که توجه به آن‌ها در تدوین برنامه ‌های آموزشی و پرورشی مدارس زمینه رشد مسئولیت ‌پذیری دانش‌آموزان را فراهم می ‌نماید.

identifying cognitive and behavioral factors efficacious on the curriculum by emphasizing students' accountability

introduction: the sentiment of responsibility is a productive skill for students to attain lifetime achievements.aim: the current study was conducted to detect cognitive and behavioral factors efficacious on the curriculum by stressing students’ responsibility.method: the research scheme was qualitative-quantitative mixed with an exploratory theme. the statistical population comprised all curriculum experts and educational group leaders of tabriz secondary schools in 2021-2022. moreover, 205 people from the statistical population were selected using total sampling. to collect the data, the researcher utilized the 35 questions of their inquiry contingent on six dimensions of value, institutional, cognitive, personal and individual, emotional, and functional factors while developing self-management strategies that were performed on the research’s sample. additionally, the analysis of structural equations was done using spss version 25 and amos version 24 to examine the data.results: the study’s findings illustrate that all the indicators had proper proportions of measurement for value, institutional, cognitive, personal and individual, emotional, and functional factors and developing self-management strategies. based on the results of factor loadings (influence coefficients), cognitive factors (β=0.942) and value factors (β=0.923) have the most impression, whereas institutional factors (β=0.840) have the minimum impact on rational and behavioral factors affecting curriculum.conclusion: the obtained results demonstrated that value, institutional, cognitive, personal and individual, emotional, and functional factors, and developing self-management strategies are considered cognitive-behavioral features effectual on curriculum. furthermore, noticing these items in schools’ educational and training program compilation provides a platform for students’ growth, appertaining their accountability.