بررسی میزان توجه به فراداده در مجلات علمی- پژوهشی براساس دستوالعمل‌های نویسندگان و فایل‌های بارگذاری شده روی سایت‌های مجلات

هدف: از مجلات علمی به عنوان منابعی که اطلاعات دسته اول را در اختیار جامعه علمی و پژوهشی قرار می‌دهند، انتظار می‌رود که حداکثر تلاش خود را برای نمایه‌سازی و ذخیره‌سازی دقیق و سریع مقالات توسط موتورهای جستجو و پایگاه‌های اطلاعاتی انجام دهند. در این میان فراداده‌ها بهترین راه‌حل می‌باشند. استفاده از فراداده‌‌ها در فایل مقالات می‌‌تواند در محیط وب‌‌معنایی بازیابی را به بهترین شکل ممکن تسریع کند. بنابراین، از حجم اطلاعات در محیط وب پنهان کاسته خواهد شد و در نتیجه دسترسی و استناد به مقالات افزایش می‌یابد، و این امر منجر به تسریع و بهبود روند انتشار علم خواهد شد. لذا، هدف پژوهش حاضر بررسی کاربرد فراداده‌ها در مقالات مجلات علمی در داخل و خارج از کشور براساس دستورالعمل‌های نویسندگان و فایل‌های بارگذاری شده در سه قالب ورد، پی.دی.اف. و اچ.تی.ام.ال. است.روش: این پژوهش از نوع توصیفی بوده و به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه پژوهش در داخل کشور شامل 90 مجله بین‌المللی موجود در سایت رتبه‌بندی مجلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اطلاعات می‌‌باشد. با اعمال شرایط ورود به پژوهش، داشتن صفحه و لینک فعال، تعداد 50 مجله مورد بررسی قرار گرفتند. در خارج از کشور، تعدد، و پراکندگی موضوعی باعث ایجاد جامعه‌‌ای ناهمگن برای بررسی شد، لذا، برای رفع این مشکل مجلات سه ناشر بزرگ مجلات علمی در حوزه‌‌های موضوعی مختلف یعنی وایلی، الزویر و اشپرینگر که هر کدام به ترتیب تعداد مجلات 2756، 2937 و3750 را منتشر می‌‌کنند، انتخاب و وارد مطالعه شدند. ناشران مذکور برای کلیه مجلات دارای ساختار انتشار و راهنمای نویسندگان یکسان بودند که این امر موجب سهولت گردآوری داده‌‌ها و همگن شدن جامعه شد. ابزار گردآوری داده‌ها نیز چک‌لیست محقق‌ساخته می‌باشد. چک‌لیست در سه بخش برای بررسی فایل‌های ورد، پی.دی.اف. و اچ.تی.ام.ال. و با 41 گویه (سوال) بود. هر یک از سوالات با توجه به استانداردهای مطرح شده در رابطه با فراداده‌‌ها در سایت کنسرسیوم شبکه جهانی وب (w3c) استخراج شدند. روایی صوری چک‌لیست توسط گروهی از اساتید گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی تایید گردید و پایایی آن با ضریب آلفا کرونباخ 0/74 تایید شد.یافته‌ها: از میان مجلات داخلی برای تهیه فایل ورد، هیچ دستورالعملی در راهنمای نویسندگان نیامده و از میان ناشران خارجی تنها اشپرینگر به این موضوع توجه کرده است. در مورد فایل اچ.تی.ام.ال. هم هیچ‌یک از مجلات داخلی دارای فایل اچ.تی.ام.ال. نبودند، اما ناشران خارجی به این موضوع توجه داشته و بر طبق استانداردهای فراداده‌ای عمل کرده‌اند. همچنین تنها تعداد محدودی از مجلات موراد مربوط به فراداده‌‌ها که توسط نویسندگان قابل پیاده‌سازی هستند را مد نظر قرار داده و نویسندگان را ملزم به رعایت آنها کرده‌اند. نتیجه بررسی معناداری تفاوت میان مجلات داخلی و خارجی در مولفه‌‌های ورد، پی.دی.اف. و اچ.تی.ام.ال. نشان داد که مقدار معناداری آزمون کروسکال والیس برای فایل‌‌های پی.دی.اف. و اچ‌‌.تی.‌‌ام.ال. کمتر از 0/05 (sig≥0.05) بوده است، لذا می‌‌توان گفت که اختلاف مشاهده‌ شده در مورد میزان رعایت فراداده در فایل‌‌های پی.‌‌دی.‌‌اف. و اچ.‌‌تی.‌‌ام‌‌.ال‌‌.، میان مجلات داخلی و خارجی، معنادار است؛ اما در خصوص فایل‌‌های ورد، اختلاف مشاهده ‌شده معنادار نیست و یافته‌ها در یک سطح هستند.نتیجه‌گیری: سنجش تفاوت بین مجلات داخلی و خارجی در مولفه‌‌های ذکر شده در سه فایل ورد، پی.‌‌دی.‌‌اف. و اچ.‌‌تی.‌‌ام.‌‌ال. معنادار است. مجلات داخلی (آنهایی که در سطح بین‌المللی منتشر می‌شوند و در این پژوهش هدف مطالعه بوده‌‌اند) هیچ توجهی به این مولفه‌‌های ذکر شده در سه فایل ورد، پی.‌‌دی.‌‌اف. و اچ.‌‌تی.‌‌ام.‌‌ال. نداشته‌‌اند. تنها 9 مجله‌ای که توسط انتشارات اشپرینگر منتشر می‌شوند، آن هم به دلیل اینکه این ناشر یک دستورالعمل کلی برای همه نویسندگان دارد، به موضوع فراداده‌‌ها در تنظیم فایل ورد توجه داشته و آن را در فایل‌های پی.‌‌دی.‌‌اف. و اچ.‌‌تی.‌‌ام.‌‌ال. مقالات نیز بکار برده‌اند. به طور کلی توجه به فراداده‌ها و کاربرد آن در میان مجلات داخلی، تقریباً صفر می‌باشد که لازم است جهت بهبود کیفیت نمایه‌سازی و دسترسی به مقالات، به این موضوع به صورت جدی توجه شود.

studying amount of attention to metadata in scientific-research journals based on the authors’ instructions and files uploaded on the journals’ websites

purpose: scientific journals, as sources that provide first-class information to the scientific and research community, are expected to present their best to index and store articles accurately and quickly by search engines and databases. among them, metadata is the best solution. using metadata in article files can speed up retrieval appropriately in the semantic web environment. therefore, the amount of information in the hidden web environment will be reduced, and as a result, the access and citation of articles will increase, and this will lead to the acceleration and improvement of the science dissemination process. therefore, the current research aims to investigate the use of metadata in scientific journal articles inside and outside the country based on the authors’ instructions and files uploaded in three formats: word, pdf, and html.method: this research is of a descriptive type and was conducted by a survey method. the research community inside the country includes 90 international journals available on the journal ranking site of the ministry of science, research, and information technology. for checking the conditions of entering the research, 50 journals were examined if they have an active page and link. abroad, the multiplicity and dispersion of the subject created a heterogeneous society for investigation. therefore, to solve this problem, the journals of three major publishers of scientific journals in different subject areas, namely wiley, elsevier, and springer were selected and included in the study, each of which publishes the number of 2756, 2937, and 3750 journals respectively. the aforementioned publishers had the same publication structure and authors’ guidelines for all journals, which made it easier to collect data and homogenize the community. the data collection tool is also a researcher-made checklist with 41 items (questions) in three parts to check word, pdf files, and html. each of the questions was extracted according to the standardsraised concerning metadata on the website of the world wide web consortium (w3c). the face validity of the checklist was confirmed by a group of professors of the department of information science and epistemology, and its reliability was confirmed with cronbach’s alpha coefficientof 0.74.findings: among domestic journals, there are no instructions in the authors’ guide for preparing a word file, and among foreign publishers, only springer has paid attention to this issue. about the html file. also, none of the internal journals have html files, but foreign publishers have paid attention to this issue and have acted according to metadata standards. also, only a limited number of journals have taken into consideration the metadata requirements that can be implemented by the authors and required the authors to comply with them. the result of the significant analysis of the difference between domestic and foreign journals in components of word, pdf, and html showed the significant value of the kruskal-wallis test for pdf files and html was less than 0.05 (sig≤0.05), so it can be said that the observed difference regarding the level of metadata compliance in pdf files and h.t.m.l., among domestic and foreign journals, is meaningful; but regarding word files, the observed difference is not significant and the findings are at the same level.conclusion: measuring the difference between domestic and foreign magazines in the components mentioned in three word, pdf files, and h.t.m.l. is meaningful. domestic journals (those that are published internationally and were the target of study in this research) do not pay any attention to these components mentioned in the three files of word, pdf. and did not have html. only 9 journals published by springer publications, because this publisher has a general instruction for all authors, have paid attention to the issue of metadata in word file setting and include it in pdf files and h.t.m.l. of articles. in general, the attention to metadata and its use among domestic journals is almost zero, and it is necessary to pay serious attention to this issue in order to improve the quality of indexing and access to articles.