سنجش تعاملات و همکاری‌های بین سازمانی در مقالات علمی حوزه مهندسی برق و الکترونیک ایران با رویکرد مدل مارپیچ سه‌گانه

هدف: مدل مارپیچ سه گانه تعاملات بین دانشگاه، صنعت و دولت را مورد سنجش قرار می‌‌دهد و به عنوان یک چارچوب هنجاری برای درک تعاملات بین بازیگران اصلی در سیستم‌های نوآوری توسط محققان استفاده می‌‌شود. هدف اصلی پژوهش حاضر، تحلیل پویایی تعاملات سازمانی در تولید مقالات علمی حوزۀ مهندسی برق و الکترونیک ایران است. لذا، پژوهش حاضر به سنجش کمّی وضعیت همکاری‌های بین سازمانی در مقالات علمی حوزه مهندسی برق و الکترونیک ایران با رویکرد مدل مارپیچ سه‌گانه در گستره کشور ایران پرداخته است.روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده که با استفاده از مدل مارپیچ سه‌‌گانه و براساس شاخص رسانش عدم قطعیت t(uig) به عنوان شاخص تعامل دانشگاه-صنعت-دولت انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل 19802 مقاله علمی نمایه شده در پایگاه وب آو ساینس از ایران در حوزۀ مهندسی برق و الکترونیک (2019-2010) است. پس از استخراج داده‌‌ها، در این پژوهش، از نرم‌افزار th به‌‌منظور تبدیل داده‌‌ها به فرمت اکسل و محاسبه عدم قطعیت تعاملات ارکان استفاده شد. به‌منظور تحلیل مناسب در این خصوص، ابتدا براساس روند مرسوم و متداول تحقیقات این حوزه دانشگاه با کد u، صنعت با کد i، دولت با کد g در نظر گرفته شد.یافته‌ها: یافته‌‌های پژوهش موید این است که تعداد مقالات در بازه زمانی مورد بررسی رشد یافته و از 1019 مقاله در سال 2010 به 3216 مقاله در سال 2019 رسیده است. در بررسی روند رشد مقالات هر یک از ارکان مشخص شد که تولید مقالات در هر سه رکن دارای رشد صعودی بوده و ضریب رشد مقالات از سال 2010 تا سال 2019 برای دانشگاه 0.63، صنعت 2.5 و دولت 1.8 بوده است. بیشترین همکاری بین دانشگاه و صنعت صورت گرفته و کمترین میزان همکاری بین دولت و صنعت واقع شده است. یافته‌‌ها، همچنین نشان داد بالاترین میزان تعاملات مربوط به دانشگاه- دولت در سال 2010 و پایین‌‌ترین تعاملات مربوط به دولت- صنعت است که در اکثر سال‌‌ها نزدیک به صفر بوده و نشان‌دهنده استقلال و عدم ارتباط ارکان مذکور است. یکی از نتایج قابل‌توجه این است که در سال‌‌های 2010-2019 تعامل بین دانشگاه- صنعت در تضاد با تعامل دوگانه دانشگاه- دولت بوده است. تعامل دانشگاه- صنعت با تعامل صنعت- دولت طی سال‌‌های مورد بررسی همسو بوده است. در سال 2014 تعامل بین ارکان دوگانه و سه‌‌گانه صفر بوده است، در حالی‌که تعامل دانشگاه- صنعت در این سال به بالاترین میزان خود می‌‌رسد. همچنین، در سال 2014 بالاترین تعامل بین ارکان دوگانه مربوط به دانشگاه- صنعت صورت گرفته است و در خصوص روابط سه‌‌گانه در سال 2010 بیشترین میزان تعامل سه‌‌گانه بین ارکان دانشگاه- صنعت- دولت مشاهده می‌‌شود. براساس مقادیر شاخص t، بیشترین میزان تعاملات ارکان دوگانه و سه‌‌گانه به ترتیب بین دانشگاه- دولت، دانشگاه- صنعت- دولت، دانشگاه- صنعت، و صنعت- دولت دیده شده است. تعامل ارکان دوگانه و سه‌‌گانه در سال 2014 نزدیک به صفر بوده، ولی در این سال تعامل دانشگاه- صنعت روندی بسیار افزایشی داشته که حاکی از عدم سرمایه‌‌گذاری دولت بر صنعت بوده و به عبارتی هرکجا که نقش دولت کم‌‌رنگ‌تر می‌شود، نقش صنعت نمایان‌‌تر است.نتیجه‌گیری: در مجموع، در حوزۀ مهندسی برق و الکترونیک ایران، نمودار تعامل بین ارکان سه‌‌گانه در سال‌‌های مختلف دارای نوسانات بسیار اندکی بوده و پیشرفتی نداشته است. جدا بودن ساختارهای نهادی و در نتیجه، افزایش روندهای دیوان‌سالاری میان‌نهادی، مانع تعامل موثر شده و حوزه‌‌های نهادی مانند دانشگاه و صنعت به داشتن نقشی منفعلانه در فرآیند تولید دانش یا به اشتراک‌گذاری دانش شناخته می‌‌شود. بر این اساس، توسعه برخی سیاست‌های علم و فناوری و راهبردهای پژوهشی و صنعتی برای ارتقای شبکه نوآوری دانشگاه-صنعت-دولت به عنوان یک ضرورت پیشنهاد شده است. یکی از نکات بسیار مشهود این پژوهش، اهمیت حضور بخش دولتی است که با حمایت از ارکان علمی می‌‌تواند نقش موثری را در تعاملات داشته باشد. با توجه به شرایط خاص حاکم بر تولیدات علمی کشور، جایگاه حمایت‌‌های دولتی و انگیزش‌‌های موجود که از طریق این بخش به فضای علمی تزریق می‌‌شود، هدایت و توسعه اقدامات پژوهشی و تسریع تولید علم در کشور مشخص خواهد شد. یکی از راهکارهای اهتمام بیشتر به توسعه فناوری و تعامل بیشتر دو رکن دانشگاه- صنعت نیز سیاست‌‌گذاری‌‌های حمایتی و هدایتی دولت است که در صورت وجود هوشمندی بیشتر، شاید زمینه‌ساز تقاضا‌محوری و مسئله‌محوری پژوهش‌‌های دانشگاهی و ارتقای نوآوری و توسعه فناوری در بخش صنعت و افزایش بهره‌برداری از سرمایه‌‌های فراوان بخش دانشگاهی کشور باشد. با توجه به یافته‌‌های حاصل از پژوهش‌‌های متعدد، استفاده از رویکرد مدل مارپیچ سه‌‌گانه و قابلیت‌‌های آن در سنجش و پویایی دانش و تعاملات و همکاری‌‌های فناورانه و دانشی و حتی تولیدی در حوزه‌‌های مختلف دانش توصیه می‌‌شود.

measuring inter-organizational interactions of scientific articles in the electrical and electronic engineering field in iran through a triple helix model approach

purpose: the triple helix model measures the interactions between university, industry, and government and is used by researchers as a normative framework to understand the interactions between the main actors in innovation systems. the main goal of the current research is to analyze the dynamics of organizational interactions in the production of scientific articles in the field of electrical and electronic engineering in iran. therefore, this research tries to quantitatively assess the status of inter-organizational cooperation in scientific articles in the field of electrical and electronic engineering in iran with the approach of the triple helix model.method: the current research is of an applied type, which was conducted using the triple helix model and based on the t(uig) indicator for university-industry-government interactions. the statistical population of the research includes 19,802 scientific articles indexed in the web of science database, from iran in the field of electrical and electronic engineering, during 2010-2019. th software was used to convert data that was extracted from the web of science database into excel format and to calculate the uncertainty of the interactions of the elements. in order to make a proper analysis in this regard, first, based on the usual and common research process of this field, the university was considered with code u, the industry with code i, and the government with code g.findings: the findings of the research showed that the number of articles has grown in the studied period and reached 3216 articles in 2019 from 1019 articles in 2010. the findings show that the production of articles in all three pillars has an upward growth and the growth rate of articles from 2010 to 2019 is 0.63 for university, 2.5 for industry and 1.8 for government; on the other hand, the highest level of cooperation between the university and the industry has taken place, and the lowest level of cooperation has been between the government and the industry. the findings showed that the highest level of university-government interactions was in 2010 and the lowest level of government-industry interactions, which was close to zero in most years, indicating the independence and lack of connection between the mentioned elements. one of the remarkable results is that in the years 2010-2019, the interaction between the university and the industry was in contrast with the dual interaction between the university and the government. university-industry interaction has been aligned with industry-government interaction during the years under review. in 2014, the interaction between the dual and triple pillars was zero, while the university-industry interaction reached its highest level this year. also, in 2014, the highest level of interaction between university-industry dual pillars has taken place, and the opposite is true for tripartite relationships, and in 2010, the highest degree of triple interaction between university-industry-government pillars is observed. based on the values of t index, the highest amount of double and triple interactions between university-government, university-industry-government, university-industry, and industry-government have been seen, respectively. in 2014, the interaction of the dual and triple pillars was close to zero, but this year, the interaction between the university and the industry has increased a lot, which indicates that the government does not invest in the industry, and in other words, wherever the role of the government becomes weaker, the role of industry is more prominent.conclusion: the findings showed that the number of articles has grown in the studied period, reaching 3216 articles in 2019 from 1019 articles in 2010. the results also show that the production of articles in all three pillars has an upward growth which the growth rate of articles from 2010 to 2019 is 0.63 for universities, 2.5 for industry, and 1.8 for government; on the other hand, the highest level of cooperation between the university and the industry has taken place, and the lowest level of cooperation has been between the government and the industry. the findings showed that the highest level of university-government interactions was in 2010, and the lowest level of government-industry interactions was close to zero in most years, indicating the independence and lack of connection between the mentioned elements. one of the remarkable results is that in the years 2010-2019, the interaction between the university and the industry was in contrast with the dual interaction between the university and the government. university-industry interaction has been aligned with industry-government interaction during the years under review. in 2014, the interaction between the dual and triple pillars was zero, while the university-industry interaction reached its highest level this year. also, in 2014, the highest level of interaction between university-industry dual pillars has been taken place, and the opposite is true for tripartite relationships. in 2010, the highest degree of triple interaction between university-industry-government pillars is observed. based on the values of the t index, the highest amount of double and triple interactions between university-government, university-industry-government, university-industry, and industry-government have been seen, respectively. in 2014, the interaction of the dual and triple pillars was close to zero, but this year, the interaction between the university and the industry has increased a lot, which indicates that the government does not invest in the industry, and in other words, wherever the role of the government becomes weaker, the role of industry is more prominent.