مدیریت انتخاب پایگاه‌‌های اطلاعاتی در کتابخانه‌‌های دانشگاهی با مشارکت کاربران

هدف: هدف پژوهش حاضر، ارائه مدل عوامل تاثیرگذار بر استفاده از پایگاه‌‌های اطلاعاتی در بین کاربران دانشگاهی است. شناسایی عواملی که منجر به پذیرش و استفاده از پایگاه‌‌های اطلاعاتی توسط کاربران دانشگاهی می‌شود، به مدیران و تصمیم‌گیرندگان کتابخانه‌‌های دانشگاهی در هنگام انتخاب پایگاه‌های اطلاعاتی کمک می‌‌کند.روش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش را دانشجویان تحصیلات تکمیلی استفاده‌کننده از پایگاه‌های اطلاعاتی در رشته‌‌های مختلف دانشگاه یزد تشکیل دادند. نمونه مورد مطالعه براساس فرمول کوکران مشتمل بر 319 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه یزد بودند. از پرسشنامه محقق‌ساخته جهت گردآوری داده‌‌ها استفاده شد و روایی آن با استفاده از تحلیل عامل تاییدی روش استخراج مولفه اصلی و چرخش واریماکس، مورد سنجش قرار گرفت. روش‌‌های مدل‌سازی معادلات ساختاری و تحلیل مسیر و نرم‌‌افزارهای اموس 24 و اس.پی.اس.اس. 26 برای آزمون فرضیه‌‌ها بکار گرفته شد.یافته‌ها: نتایج پژوهش در زمینه بررسی تاثیر عوامل مختلف بر استفاده از پایگاه‌های اطلاعاتی توسط کاربران دانشگاه یزد نشان داد که میزان منفعتی که فرد معتقد است، با استفاده از یک پایگاه اطلاعاتی در عملکرد شغلی خود به آن نائل می‌آید، اثر مثبتی بر استفاده از آن دارد. یافته‌‌ها نشان داد که عامل نگرش شکل گرفته در کاربران دانشگاهی با اثر کلی (0/255)، تاثیر مستقیمی بر تصمیم به استفاده از پایگاه‌‌های اطلاعاتی توسط آنان دارد. با توجه به اینکه نگرش یک حالت درونى است، که آمادگى براى عمل ایجاد می‌‌کند، اینگونه استنباط می‌شود که نگرش شکل گرفته در کاربران، نسبت به تصمیم به استفاده از پایگاه‌های اطلاعاتی، عاملی برای پذیرش پایگاه‌های اطلاعاتی است. به عبارت دیگر، نتایج و پیامدهایی که کاربران در هنگام استفاده از پایگاه‌ها، مثبت ارزیابی می‌‌کنند، موجب افزایش تمایل آنان نسبت به استفاده از آن می‌‌شود‌‌. به عبارت دیگر، عوامل سودمندی و نگرش به ترتیب با کسب ضرایب (0/420 و 0/255) رابطه معنی‌دار و مثبتی با استفاده از پایگاه‌‌های اطلاعاتی توسط کاربران دانشگاهی داشته‌‌اند. متغیرهای سودمندی استفاده (0/516=β) و سهولت استفاده (0/202=β) به ترتیب بیشترین و کمترین میزان تاثیر را در پذیرش پایگاه‌‌های اطلاعاتی داشتند.نتیجه‌گیری: هنگام انتخاب پایگاه‌های اطلاعاتی مناسب برای دانشگاه‌‌ها، باید به عواملی همچون کارایی، سهولت استفاده و نگرش کاربران توجه شود. توجه به این عوامل، در ارتقاء ایجاد شرایط لازم برای بهبود بهره‌‌‌‌وری از پایگاه‌‌ها و افزایش هزینه سودمندی آنها در کتابخانه‌‌های دانشگاهی تاثیرگذار است.

managing the selection of databases inacademic libraries with user participation

purpose: this research aims to provide a model of factors affecting the use of databases among academic users. identifying the factors that lead to the acceptance and use of databases by academic users will help managers and decision-makers of academic libraries when selecting databases.method: the current research is a descriptive survey. the statistical population consisted of graduate students using databases in different fields of yazd university. the study sample based on cochran’s formula consisted of 319 graduate students of yazd university. a researcher-made questionnaire was used to collect data, and its validity was evaluated using confirmatory factor analysis, principal component extraction method, and varimax rotation. structural equation modeling methods and path analysis and amos 24 and spss26 were used to test the hypotheses.findings: the results showed that the amount of benefit that a person believes to achieve by using a database in his job performance has a positive effect on the use of databases. the findings also showed that the attitude factor formed in university users with a total effect (of 0.255) has a direct effect on their decision to use databases. considering that attitude is an internal state, which creates readiness for action, it is concluded that the attitude formed in users, towards the decision to use databases, is a factor for accepting databases. in other words, the results and consequences that users evaluate positively when using the databases increase their desire to use them. in other words, the factors of usefulness and attitude have a significant and positive relationship with the use of databases by university users by obtaining coefficients (0.420 and 0.255), respectively. the variables of usefulness of use (β=0.516) and ease of use (β=0.202) had the highest and lowest impact on the acceptance of databases, respectively.conclusion: in order to select the appropriate databases in universities, factors such as efficiency, ease of use, and users’ attitude towards that database should be considered. paying attention to these factors is effective in promoting the improvement of the productivity of databases and increasing their cost-effectiveness in university libraries.