بررسی مقایسه‌ای الگوی همکاری دانشگاه، صنعت و دولت در تحقیقات علمی هوش مصنوعی ایران، چین و آمریکا

هدف: پژوهش حاضر با شناسایی پژوهشی‌های علمی هوش مصنوعی انجام شده توسط دانشگاه، صنعت و دولت، به دنبال ترسیم وضعیت تحقیقاتی ایران در زمینه این فناوری در مقایسه با کشورهای چین و آمریکا به‌عنوان دو کشور پیشرو در هوش مصنوعی است. بر مبنای این شناخت، هدف اصلی پژوهش استخراج الگوی تعاملی دانشگاه، صنعت و دولت به‌عنوان بازیگران اصلی در همکاری‌های علمی - پژوهشی هوش مصنوعی در سه کشور مورد مطالعه می‌باشد.روش: این پژوهش برمبنای روش علم‌سنجی و بهره‌گیری از داده‌های پایگاه اسکوپوس در قلمرو زمانی 2002 تا 2021 انجام شده ‌است. رتبه‌بندی کشورها براساس تعداد مستندات و میزان ارجاع‌دهی به 1000 سند برتر انجام شد. سپس مستندات برمبنای وابستگی‌های سازمانی، به گروه‌های دانشگاهی، صنعتی، دولتی و بین‌المللی تفکیک گردیدند. بر این مبنا، شبکه هم‌تالیفی مستندات ایران بر مبنای همکاری‌های سازمانی ترسیم شد. از طریق محاسبات رهیافت اطلاعات متقابل، کیفیت همکاری‌ها در ایران با دو کشور دیگر مقایسه شدند. برای این منظور، بررسی معناداری آرایش دسته‌ها و هم‌پوشانی‌های چندجانبه از طریق محاسبات آنتروپی شانون و رسانش اطلاعات صورت گرفت.یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان می‌دهد که کشورهای چین و آمریکا با اختلافی اندک، بیشترین مستندات را در بین کشورهای مورد مطالعه داشتند و ایران در جایگاه سی‌ام بود. از نظر میزان استناد، آمریکا با اختلاف قابل توجهی اول، چین دوم و ایران در رتبه هفدهم قرار گرفتند. با نرمال کردن تعداد پژوهش‌ها برحسب جمعیت، درآمد و عملکرد، آمریکا علی‌رغم نزدیک بودن تعداد مستنداتش با چین، در جایگاه بسیار بالاتری قرار گرفت و فاصله ایران با چین در نتایج نرمال شده بسیار کم‌تر شد. از منظر عدم‌قطعیت و هم‌افزایی تعاملات نیز همین ترتیب برقرار بود. از بین بازیگران ایران، دانشگاه تهران و پس از آن دانشگاه‌های امیرکبیر و شریف بیشترین تولیدات علمی را داشته‌اند. داده‌های دانشگاه، صنعت و دولت برای ایران به‌صورت آزمایشی کم‌ و‌ زیاد شدند. بیشترین افزایش خروجی بر مبنای کم‌ترین تغییر ورودی از طریق افزایش پژوهش‌های صنعت به‌دست آمد که نشان می‌دهد ورود بخش صنعت به امر پژوهش می‌تواند باعث افزایش هم‌افزایی در همکاری‌های پژوهشی بازیگران ایرانی شود.نتیجه‌گیری: تحلیل و بررسی نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که مهم‌ترین تفاوت در الگوی همکاری‌های پژوهشی بین بازیگران ایرانی و بازیگران دو کشور دیگر، میزان مشارکت بخش صنعت است. از بین سه کشور مورد مطالعه، آمریکا بیشترین همکاری‌های پژوهشی صنعتی را نشان می‌دهد. در مورد ایران نیز چنین نتیجه‌گیری شد که سیاست تحریک صنعت به مشارکت در تحقیقات هوش مصنوعی، بیشترین اثربخشی را خواهد داشت. این نتیجه از طریق دست‌کاری آزمایشی مقادیر داده‌ها پشتیبانی شد.

comparative study of university, industry,and government cooperation model in artificial intelligence scientific research of iran, china, and america

objectives: by identifying the scientific researches of artificial intelligence carried out by universities, industry and the government, this paper seeks to outline the research situation of iran in the field of this technology in comparison with china and the united states as the two leading countries in artificial intelligence. based on this perception, the main goal of the current research is to extract the interactive model of university, industry, and government as the main actors in the scientific research collaboration of artificial intelligence in the three studied countries.methods: this research was conducted based on the scientometric method and the use of the scopus database in the time domain of the last two decades. countries were ranked based on the number of documents and citations to the top 1000. then the documents were separated based on organizational affiliations into academic, industrial, government, and international groups. on this basis, the co-authoring network of iran’s documents was drawn based on organizational collaboration. through mutual information analysis, the quality of cooperation in iran was compared with the other two countries. for this purpose, a meaningful examination of the arrangement of categories was done through shannon’s entropy calculations.results: with a small difference, china and america had the most documents and iran was in the 30th position. in the citation, america, with a significant difference, was first, china was second, and iran was 17th. by normalizing the number of studies in terms of population and gdp, the united states was placed in a much higher position than china, and the distance between iran and china in the normalized results was also much smaller. in the uncertainty and synergy of interactions, the same order was maintained. among the players in iran, tehran university, followed by the amirkabir university of technology the and sharif university of technology, have had the most scientific productions. university, industry, and government data in iran were experimentally manipulated. the highest output based on the least input change was achieved through increased industry research.conclusions: the most important difference in the cooperation model of iranian actors with the other two countries is the level of industry participation. among the three countries, america shows the most industrial research collaborations. in the case of iran, it was also concluded that the policy of encouraging the industry to participate in artificial intelligence research will be most effective. this result is also supported by experimental manipulation of values.