عوامل موثر بر اشتراک‌‌گذاری داده‌‌های پژوهشی در میان پژوهشگران حوزه فنی و مهندسی ایران

هدف: توسعه فناوری‌‌های اطلاعاتی و ارتباطی سبب شده است که امکان استفاده مجدد از داده‌های پژوهشی پژوهشگران در انجام پژوهش‌‌های جدید فراهم شود. اشتراک‌گذاری داده‌ها زمانی اتفاق می‌افتد که دانشمندان داده‌های خود را جهت استفاده سایر پژوهشگران برای انجام پژوهش یا دیگر فعالیت‌های پژوهشی در دسترس قرار دهند. هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت اشتراک‌‌گذاری داده‌های پژوهشی در میان پژوهشگران حوزه فنی و مهندسی ایران از ابعاد فردی، سازمانی و فنی بود.روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و به لحاظ شیوه گردآوری داده‌‌ها از نوع توصیفی پیمایشی بود. جامعه پژوهش را پژوهشگران حوزه فنی و مهندسی ایران که در سال 2021 در پایگاه wos دارای تولید علمی بوده‌اند، تشکیل دادند که به دلیل عدم ثبت ایمیل تمامی نویسندگان، امکان برآورد دقیق جامعه آماری مشخص نبود. از این‌رو برای تعیین نمونه آماری با استفاده از فرمول کوکران تعداد 411 نفر به طور تصادفی از میان پژوهشگران فوق انتخاب شد. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه‌ای بود که به روش الکترونیکی طراحی و برای نمونه آماری ارسال گردید. از نرم‌افزار اس‌.پی.‌اس.‌اس. برای تجزیه و تحلیل یافته‌ها استفاده شد.یافته‌‌ها: نتایج نشان داد عوامل سازمانی و فنی بر رفتار فرد در اشتراک‌گذاری داده‌های پژوهشی تاثیر معنی‌داری دارند. عوامل فنی تاثیر بیشتری بر روی رفتار فرد نسبت به عوامل سازمانی داشت. عوامل فردی بر رفتار اشتراک‌گذاری داده‌ها تاثیر معنی‌داری نداشت. همچنین ارتباط بین عوامل پنهان فنی و سازمانی، مثبت و معنی‌دار بود. علاوه بر این، یافته‌ها نشان داد جنسیت بر روی عوامل فردی و شغل پژوهشگران بر روی عوامل سازمانی تاثیر معنی‌داری دارد. بین متغیرهای جمعیت‌شناختی شامل سن، سابقه کاری، مرتبه علمی و مدرک تحصیلی و عوامل فنی، سازمانی و فردی تفاوت معنی‌داری وجود نداشت. علاوه‌بر این، نتایج پژوهش نشان داد بسیاری از پژوهشگران نگرانی از وقت‌‌گیر و زمان‌‌بر بودن مستندسازی داده‌‌ها، سوءاستفاده و سوءتفسیر از داده‌‌های اشتراکی را از دلایل عدم تمایل به اشتراک‌‌گذاری داده‌‌های پژوهشی می‌‌دانند.علی‌رغم وجود الزام پژوهشگران این حوزه به تحویل داده‌‌های پژوهش و فراهم‌‌آوری نسبی امکانات سخت‌‌افزاری و زیرساختی جهت اجرای این امر، دوره‌‌های آموزشی مناسب برای آموزش مدیریت و اشتراک داده‌‌ها توسط سازمان‌‌ها انجام نمی‌‌شود، حمایت مادی و معنوی مناسب صورت نمی‌‌گیرد و زیرساخت‌های مناسب برای اشتراک‌‌گذاری داده‌‌ها در نشریات در نظر گرفته نمی‌‌شود. عوامل فنی موثر بر اشتراک‌‌گذاری داده‌‌های پژوهشی مانند آشنایی و استفاده از استانداردهای فراداده‌ای جهت اشتراک‌گذاری و دسترس‌پذیری داده‌ها، همچنین آشنایی و استفاده از واسپارگاه‌های موضوعی، عمومی و سازمانی در وضعیت نامطلوبی قرار داشت.نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج پژوهش و نظر به اینکه اشتراک‌گذاری داده‌های پژوهشی و عوامل مرتبط با آن در میان پژوهشگران حوزه فنی و مهندسی مهجور مانده است، ضروری است ذینفعان پژوهش در حوزه فنی و مهندسی حمایت سازمانی، فنی و مالی مناسب را به منظور افزایش شناخت و تمایل پژوهشگران در اشتراک‌‌گذاری داده‌‌ها به عمل آورند. همچنین لازم است آموزش‌های لازم به منظور فرهنگ‌سازی و شناخت قابلیت داده‌های پژوهشی به پژوهشگران حوزه فنی و مهندسی ارائه شود.

factors affecting sharing research dataamong engineering researchers in iran

objectives: the development of information and communication technologies has made it possible to reuse the research data of researchers in conducting new studies. data sharing occurs when scientists make their data available for use by other researchers to conduct research or other research activities. the current research aimed to investigate the status of research data sharing among researchers in iran in the technical and engineering fields from the individual, organizational and technical dimensions.methods: this research was applied in terms of purpose and descriptive survey in terms of the data collection method. the research population consisted of iranian researchers in the field of engineering in iran who had scientific production in the wos database in 2021. due to the lack of email registration of all the authors, it was not possible to accurately estimate the statistical population. therefore, to determine the statistical sample using cochran’s formula, 411 people were randomly selected from the population. the data collection tool was a questionnaire designed electronically and sent to the statistical sample. spss software was used to analyze the findings.results: the results showed that organizational and technical factors have a significant effect on the individual’s behavior in sharing research data. technical factors had a greater impact on individual behavior than organizational factors. individual factors had no significant effect on data-sharing behavior. also, the relationship between hidden technical and organizational factors was positive and significant. in addition, the findings showed that gender has a significant effect on individual factors and researchers’ job has a significant effect on organizational factors. there was no significant difference between demographic variables including age, work experience, academic rank and degree, and technical, organizational, and individual factors. in addition, the research results showed that many researchers consider the concern about the time-consuming nature of data, misusing, and misinterpreting shared data as reasons for not wanting to share research data. despite the requirement for the researchers in this field to deliver the research data and the relative provision of hardware and infrastructure facilities to implement this, the appropriate training courses for training management and data sharing are not conducted by the organizations.there was no adequate financial or intellectual support, and no proper infrastructure for sharing data in publications. technical factors affecting the sharing of research data, such as the familiarity and use of metadata standards for data sharing and accessibility, as well as the familiarity and use of thematic, public, and organizational repositories were in an unfavorable situation.conclusions: considering the research results and the research data sharing and related factors among the researchers in the field of engineering and technology have been neglected, it is necessary for the research stakeholders in the field of technology and engineering to receive appropriate organizational, technical and financial support in order to increase knowledge and willingness of researchers to share data. furthermore, creating culture-building and understanding the capabilities of research data is also required to provide the necessary training to researchers in the field of engineering.