جریمه دیرکرد منابع امانتی کتابخانه‌ها: چالش‌ها و راهکارها

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر جریمه دیرکرد منابع امانی بر بازگشت منابع است. روش‎شناسی: روش این پژوهش، پیمایشی توصیفی است. اعضای کتابخانه‎های عمومی شهرستان کرج که شامل 41400 کاربر ( تا پایان سال 97) هستند، جامعه آماری این پژوهش می‌باشند که از این میان 381 نفر به عنوان نمونه در این پژوهش شرکت کردند. داده‌های مورد نیاز به کمک پرسشنامه گردآوری شده و با استفاده از نرم‌افزارهای اکسل و مینی‎تب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته‎ها: کاربران کتابخانه‌های عمومی با جریمه موافق بوده و آن را بر بازگشت به‌هنگام منابع کتابخانه موثر می‌دانند؛ به طوری که می‌تواند به‌عنوان عامل مهمی در بازگشت به موقع منابع به کتابخانه در نظر گرفته شود. دو دلیل اصلی تاخیر در بازگرداندن منابع کتابخانه، فراموشی موعد بازگشت کتاب و همچنین نیاز به کتاب (حتی به قیمت پرداخت جریمه دیرکرد) عنوان شد. بسیاری از کاربران از این که می‎توانند منابع را به صورت آنلاین و تلفنی تمدید کنند، اظهار بی‌اطلاعی نمودند. از نظر پاسخ‌دهندگان، جریمه بر تمدید عضویت تاثیری منفی نداشته است. نتیجه‌گیری:یکی از علل اصلی عدم بازگشت به موقع منابع، فراموشی موعد بازگشت است. این مشکل می‌تواند با ارسال پیامک یادآوری، قبل و بعد از موعد سررسید منابع، تا حدی حل شود. امکان تمدید آنلاین منابع در سامانه نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور وجود دارد، اما بیشتر کاربران از امکانات این سامانه آگاهی ندارند. با توجه به اینکه امروزه دسترسی افراد به اینترنت به‌طور عمده از طریق گوشی تلفن همراه است، طراحی و ساخت نرم‌افزار کاربردی قابل نصب روی گوشی تلفن همراه که بتواند امر جستجو و تمدید منابع را به راحتی انجام دهد، احساس می‎شود. آموزش کاربران کتابخانه‌ها درباره قوانین و مقررات کلی کتابخانه و امانت نیز می‌تواند بر بازگشت به‌موقع منابع موثر باشد.‌

Overdue fines of Library Lending Resources: Challenges and Solutions

Aim: The purpose of this research is to survey the impact of library fines on returning resources. Overdue fines are one of the mechanisms that is used to ensure returning of library resources. In addition, fines bring income to libraries, increase users’ responsibility. Some researchers believe that fines can hinder using the library by users, decrease library efficiency and waste librarian time. Therefore, receiving fines is not a suitable mechanism for returning resources. Assessing the impact of overdue fines, in addition to returning information resources, can also measure the keeping of users. Methodology: The method of this research is descriptive. 41,400 members (until the end of 1997) of public libraries in Karaj, are the statistical population, of which 381 people participated as the sample in this study. The required data were collected using a questionnaire and analyzed using Excel and minitab software. Findings: Public library users agree with the fine and consider it effective in returning timely library resources; So that it can be considered as an important factor in the timely return of resources to the library. The two main reasons for the delay in returning library resources were the forgetting of the book return date and the need for the book (even at the cost of late payment). Many users were unaware that they could extend resources online and over the phone. From the respondents’ viewpoints the fine did not have a negative effect on the renewal of membership. Conclusion: One of the main reasons for not returning resources on time is forgetting the return date. This problem can be partially solved by sending a reminder text message before and after the due date. It is possible to extend the due date of resources online in the public library institution system of the country, but most users are not aware of the features of this system. Given that people today have access to the Internet mainly through mobile phones, the design and construction of application software that can be installed on mobile phones that can easily search and extend resources, is felt. Educating library users about the general rules and regulations of the library and lending can also be effective in getting resources back on time.