ارزیابی ژئوشیمیایی عناصر کمیاب و نادر خاکی با استفاده از تحلیل عاملی مرحله ای و مدل سازی فراکتالی در شیل های نفتی قالیکوه غرب ایران

محدوده قالی کوه در 35 کیلومتری شهرستان الیگودرز، استان لرستان، غرب ایران قرار دارد. شیل‌های نفتی قالی کوه در زاگرس مرتفع و در دو سازند گرو و سرگلو گسترش دارند. این شیل‌های نفتی در دو سازند سرگلو و گرو با سن تریاس بالایی و ژوراسیک پایینی قرار گرفته‌اند. سازند سرگلو شامل مجموعه‌ای از رسوبات شیلی و سنگ آهک‌های رس‌‌‌‌‌‌‌‌‌دار است. سازند گرو متشکل از افق شیل نفتی با ضخامت‌های متفاوتی از نهشته‌های آهک نازک تا متوسط لایه و شیل‌های آمونیت‌دار و گرهک‌های لایه‌ای چرتی سیاه رنگ است. برای بررسی غنی‌شدگی، ارتباط عناصر معدنی با مواد آلی، تشخیص مناطق دارای کانی‌سازی و تعیین حدود آستانه عناصر کمیاب و نادر خاکی، 53 نمونه شیل نفتی از دو سازند گرو و سرگلو انتخاب شدند. این نمونه‌ها با استفاده از روش‌های xrd، xrf، icp-ms و rock-eval مورد تجزیه ژئوشیمیایی قرار گرفتند، سپس با استفاده از روش تحلیل عاملی و مدلسازی فراکتالی نسبت به پردازش داده‌ها اقدام شد. بر پایه نتایج به دست آمده از نمونه‌ها و پردازش داده‌ها مشخص شد که سازند سرگلو با میزان میانگین toc=13.27% و سازند گرو با میانگین toc=18.13%، آنومالی قوی از مواد آلی را در شمال غرب و مرکز نشان می‌دهند. مدلسازی فراکتالی عیار- تعداد نشان‌ داد که عناصر co، mo، ni، pb و u آنومالی قابل توجهی دارند. همچنین روش تجزیه فاکتوری مرحله‌ای (sfa) نشان داد که همبستگی قابل توجهی بین عناصر آنومال با toc وجود دارد. ترسیم نقشه‌های عنصری نشان‌ داد که آنومالی عناصر co و pb در مرکز و جنوب شرق و mo, ni در شمال غرب و مرکز، u در مرکز، v, ree در شمال غرب قرار دارند.

geochemical evaluation of rare earth elements using step factor analysis and fractal modeling in qalikouh oil shale in western iran

qalikouh area is located 35 km southwest of aligudarz city, lorestan province, sw of iran. the area is located in the central part of the zagros geological zone. the oil shales of the area are located in the upper triassic and lower jurassic of sargalu and garau formations. the sargalu formation contains a series of shale, carbonate and clays. garau formation includes oil shale horizons with different thicknesses, ammonite shales and black cherty layer. in order to investigate the enrichment ratio and relationship between elements and organic matter, 53 samples of oil shale from garau and sargalu formations were selected. the samples were analyzed by xrd, xrf, icp-ms and rock-eval analyzer. data processing was performed using factor analysis, fractal modeling, stepwise factor analysis and principal component analysis. the data show that sargalu formation with average toc = 13.27% and garau formation with average toc = 18.13%, have high content of organic matter in central and nw of the area. cconcentration-number fractal modeling showed that the co, mo, ni, pb and u have significant anomalies. the stepwise factor analysis (sfa) method showed a significant correlation between the anomalous elements and toc. geochemical maps showed that the anomalies are located for co and pb in the center and se, for mo, ni in the nw and center, for v and ree in the nw, and for u in central part of the area.