کاربرد نظریه ها/ الگو های آموزش بهداشت و ارتقای سلامت در تحقیقات سواد سلامت: یک مرور نظامند

زمینه و هدف: سواد سلامت یکى از بزرگترین و مهم ترین تعیین کننده هاى امر سلامتی در جهان می باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی مطالعات انجام شده مبتنی بر الگو ها/ نظریه های آموزش بهداشت و ارتقای سلامت در تحقیقات سواد سلامت، به شیوه نظامند انجام شده است. مواد و روش ها: به منظور دستیابی به مستندات فارسی و انگلیسی مرتبط بانکهای اطلاعاتی داخلی(sid,iranmedex, magiran, irandoc )، خارجی (proquest, scopus , web of science ,medlib, pubmed) و همچنین موتور جستجو گر google scholar بدون محدودیت زمانی بر اساس بیانیه prisma جستجو انجام شد. برای جلوگیری از سوگرایی در مطالعه، جستجو، انتخاب مطالعات، ارزیابی کیفی و استخراج داده ها توسط دو نفر از پژوهشگران به صورت مستقل از هم انجام گرفت. هرگونه اختلاف نظر بین دو پژوهشگر توسط نفر سوم مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت 14 مقاله دارای معیار ورود به مطالعه مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: در این پژوهش، سه مطالعه انجام شده از نوع نیمه تجربی قبل و بعد  بودند. نتایج نشان داد بعد از مداخله آموزشی میانگین نمره سواد سلامت بر اساس الگو ها/ نظریه  در گروه آزمون به طور معنی داری نسبت به گروه کنترل افزایش معنی داری پیدا کرده است.  11 مطالعه دیگر به صورت مقطعی قدرت پیشگویی کنندگی سواد سلامت را در الگو ها/ نظریه  مورد بررسی قرار داده بودند که نتایج نشان داد سواد سلامت باعث افزایش قدرت پیشگویی کنندگی سازه های الگو ها/ نظریه در پیشگویی انجام رفتار خواهد شد. مطالعات در گروه هدف های مختلفی از قبیل بیماران، دانش آموزان، پرستاران، داوطلبان سلامت و افراد جامعه انجام شده بود و طیف متفاوتی از افراد را در نظر گرفته بودند. یکی از پر کاربرد ترین الگو ها/ نظریه   در مطالعات مورد بررسی مربوط به نظریه خود کارآمدی بود. نتیجه گیری: نتایج نشان داد استفاده از الگو ها/ نظریه های  مختلف به همراه سواد سلامت می تواند تاثیر مثبتی در انجام رفتار های سلامت داشته باشند و بسته به هدف مطالعه الگو ها/ نظریه های متفاوتی مورد استفاده قرار گیرد. بر اساس نتایج بدست آمده نظریه خود کارآمدی و سازه خود کارآمدی (یکی از سازه های سایر مدل ها/ الگو ها) در بیشتر مطالعات به عنوان مهم ترین و قوی ترین متغیر معرفی شده بودند و نقش مهمی را در اتخاذ رفتار سلامت توسط افراد ایفا می کردند. بنابراین لازم است تا در مطالعات مداخلاتی پیش رو، این سازه/نظریه بیشتر مورد توجه قرار گیرد و از استراتژی مناسب و کار آمدی برای افزایش میزان خود کار آمدی افراد استفاده شود.

Application of theories/models of health education and promotion in Health Literacy research: a systematic review

Background and objective:  Health literacy is one of the biggest and most important determinants of health in the world. The purpose of this study was to investigate studies based on models / theories of health education and health promotion in health literacy research in a systematic way. Methods:In order to obtain Persian and English related documentation of internal databases (SID, Iranmedex, Magiran, IranDoc), foreign (ProQuest, Scopus, Web of Science, Medlib, PubMed) as well as Google Scholar search engine without restrictions based on PRISMA guideline for systematic reviews study. To avoid bias in the study, the search, selection of studies, qualitative evaluation and data extraction were done independently by two researchers. Any disagreement between the two researchers was examined by the third person and in the end, 14 articles with inclusion criteria were studied. Results: In this study, three studies were done before and after the semiexperience. The results showed that after the intervention, the mean of health literacy score based on the patterns / theory in the experimental group significantly increased compared to the control group. Another 11 crosssectional studies examined the predictive power of health literacy in patterns / theories. The results showed that health literacy increases the predictive power of pattern/ theory constructs in predicting the behavior. The studies were conducted in a variety of target groups such as patients, students, nurses, health volunteers and community members, and considered a different range of people. One of the most popular patterns/ theories in the studies was the selfefficacy theory. Conclusion: The results showed that the use of different patterns/ theories along with health literacy can have a positive effect on health behaviors and depending on the purpose of the study, different patterns/ theories should be used. Based on the results obtained from all the patterns/ theories, one of the constructs and theories that were presented in most studies as the most important and strongest construct was the selfefficacy construct/theory that played an important role in the adoption of human health behavior. Therefore, it is necessary to use this construct in future intervention studies and to use an appropriate and effective strategy to increase the selfefficacy in individuals. Paper Type:systematic review