برنامه‌ریزی تحقق سود جمعیتی و بهره‌مندی از پنجره فرصت جمعیتی ایران در حوزه سلامت

زمینه و هدف: اقتصاد ایران ازجمله کشورهایی است که در دوره پنجره فرصت جمعیتی  قرار دارد و تا دو دهه بعدی (سال 2040) این فرصت فراهم می‌باشد. استفاده از این فرصت طلایی، نقش مهمی در مشارکت و توسعه اقتصادی - اجتماعی کشور دارد. هدف از مطالعه حاضر شناسایی راهبردها، راهکارها و ارائه برنامه‌های پیشنهادی و قابل پیاده‌سازی بخش سلامت برای تحقق سود جمعیتی است. روش پژوهش: این مطالعه از نوع مطالعات کیفی بوده و با استفاده از روش پژوهش کیفی مصاحبه ساختارمند با 11 نفر از خبرگان حوزه سلامت که با روش نمونه‌گیری هدفمند در سال 1400 انتخاب‌شده بودند، انجام شد. در مصاحبه­ها ضمن ارائه مبانی نظری جمعیت‌شناسی، از خبرگان درخواست گردید تا راهبردها و راهکارهای لازم برای تحقق سود جمعیتی در حوزه سلامت را تبیین نمایند. محتوای مصاحبه‌ها با روش کدگذاری محوری و با استفاده از نرم‌افزار  maxqda 2018آنالیز شد.  یافته‎ها: براساس آنچه در حوزه سیاست‌گذاری نظام سلامت  با مصاحبه خبرگان و مطالعه اسناد سازمان بهداشت جهانی به‌دست آمده‌است، 4 موضوع کلیدی که در حوزه سلامت برای تحقق سود جمعیتی باید دنبال شوند شامل کاهش مرگ‌ومیر زودرس، کاهش ازکارافتادگی ناشی از بیماری‌ها و حوادث، افزایش کمیت و کیفیت موالید و ارتقاء کیفیت زندگی سالمندی است. هدف‌گذاری و رصد لازم برای تحقق سود جمعیتی از طریق 11 شاخص در حوزه‌های پایش علل اصلی مرگ‌ومیر (2 شاخص)، سلامت باروری و زایمان (2 شاخص)، تامین مالی نظام سلامت (3 شاخص)، سلامت و بهداشت عمومی (2 شاخص) و همچنین دسترسی به مراقبت‌های سلامت (2 شاخص) ارائه شد. نتیجه‌گیری: تحقق و استمرار سود جمعیتی نیازمند توسعه نظام پیشگیری مبتنی بر سیاست‌های بیماریابی فعال و پایش عوامل خطر بیماری‌ها، سیاست‌گذاری تغذیه مبتنی بر نیازهای جمعیتی، آموزش بهداشت و فرهنگ‌سازی سلامت و به‌طور هم‌زمان تقویت زیرساخت‌های نظام سلامت شامل ایجاد تحول در نقش و جایگاه بیمه سلامت، ارتقاء عدالت در دسترسی به خدمات سلامت، اصلاح ساختار تامین مالی نظام سلامت و توسعه خدمات درمانی مبتنی بر نیازهای جمعیت شناختی می‌باشد.  

planning for the realization of the demographic dividend and leveraging iran's demographic dividend window in the health sector

background: iran’s economy is among those experiencing a demographic dividend window, a period extending to the next two decades (2040). capitalizing on this golden opportunity plays a crucial role in the country’s economic and social development. this study aims to identify strategies and solutions, and propose implementable health sector programs to realize this demographic dividend.methods: this qualitative study employed structured interviews with 11 health experts, purposively sampled in 2021. following a presentation of demographic theory, experts were asked to explain strategies and solutions for achieving demographic dividend in the health sector. interview content was analyzed using axial coding with maxqda 2018 software.results: based on research conducted in the field of health policy, including expert interviews and a review of world health organization documents, 4 key areas for achieving demographic dividend in health are: reducing premature mortality, reducing disability caused by diseases and accidents, increasing the quantity and quality of births, and improving the quality of life for the elderly. target setting and monitoring for achieving the demographic dividend are facilitated by 11 indicators across the following areas: monitoring of leading causes of death (2 indicators), reproductive and maternal health (2 indicators), health financing (3 indicators), public health and sanitation (2 indicators), and access to healthcare (2 indicators).conclusion: achieving and sustaining demographic dividend gains requires developing a preventive system based on policies for active disease detection and monitoring of risk factors, population-based nutritional policies, and health education and health promotion. simultaneously, it necessitates strengthening health system infrastructure, including transforming the role and status of health insurance, improving equity in access to health services, reforming health financing structures, and developing health services based on demographic needs.