مدیریت منابع سلامت در راستای ارتقای سلامت زنان، نامه‌ای به سردبیر

یکی از مهم‌ترین ارکان نظام سلامت، منابع انسانی است. مدیریت مناسب منابع انسانی فرصتی برای دستیابی بهتر به اهداف سلامت را فراهم می‌کند. همه ارائه‌دهندگان خدمت باید بتوانند نقش حرفه‌ای خود را به‌درستی ایفا کنند. نقش حرفه‌ای معمولاً به مجموعه‌ای از انتظارات، اعم از رسمی و غیررسمی، مرتبط با یک موقعیت معین اشاره دارد. امروزه نقش‌های حرفه‌ای در حرفه‌های سلامت درحال‌توسعه است و در جهت بهبود بخشیدن به کیفیت ارائه خدمات، ضمن در نظر گرفتن کاهش هزینه‌ها و تطابق حداکثری با نیازهای پیوسته در حال تغییر جوامع، تلاش می‌شود. متخصصان سلامت درصورتی‌که به‌خوبی آموزش‌دیده باشند و در نقش و موقعیت مناسب به کار گرفته شوند، می‌توانند تاثیرات مثبتی در راستای دستیابی به اهداف سلامت ایجاد کنند (1).ماماها به‌طور گسترده‌ای به‌عنوان ارائه‌دهندگان اصلی خدمات سلامت باروری شناخته‌شده‌اند. وضعیت ماماها از کشوری به کشور دیگر متفاوت است. مطالعات اندکی در مورد نقش حرفه‌ای ماماها به‌ویژه در سطوح عالی تحصیلی انجام‌شده است. رشته مامایی در ایران در سه دوره تحصیلی کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری (ph.d.) ارائه می‌شود. ماماها پس از اتمام موفق مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد، در صورت تایید صلاحیت و گذراندن امتحان عملی و حضوری، می‌توانند در دوره‌‌های دکتری بهداشت باروری وارد شوند. بهداشت باروری در ایران به‌عنوان رشته‌ای دانشگاهی از سال 1385 اولین دوره دانشجو را پذیرفت (2). این رشته در برخی از دانشگاه‌های معتبر دنیا نیز ارائه می‌شود و علاقه‌مندان به این رشته می‌تواند در آن تحصیل کنند (3). دانشجویان در ایران به‌طور ویژه در زمینه بهداشت باروری در بافتار فرهنگی و اجتماعی کشور آموزش می‌بینند و دروس اصلی جمعیت‌شناسی،‌ تغذیه،‌ اپیدمیولوژی و روش تحقیق، سیاست‌گذاری،‌ بیماری‌های نوپدید، روش‌های کمک باروری و ناباروری را مطالعه می‌کنند (2). هر ساله حدود 25 دانشجو در موسسات آموزش عالی دولتی‌ کشور پذیرش می‌شوند که می‌توانند پس از اتمام تحصیل خود در مراقبت از زنان و خانواده، سلامت نوجوانان و مدارس، مشاوره، باروری و سلامت مادر، بارداری و زایمان، مراقبت و رشد و تکامل نوزاد، حقوق و فرهنگ باروری، سلامت جنسی و عفونت‌های منتقله از راه جنسی، مسائل جمعیتی، آموزش و پژوهش یا شرکت در تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی در مورد مراقبت‌های بهداشت باروری ملی، نقش داشته‌باشند. در حال حاضر در حدود 0/5 درصد دانش‌آموختگان حوزه مامایی، دارای مدرک دکتری سلامت (بهداشت) باروری هستند. اغلب دانش‌آموختگان دکتری، در دانشگاه مشغول فعالیت آموزشی و تحقیقاتی هستند. تاکنون بیش از 250 پایان‌نامه دکتری در خصوص بهبود کیفیت مراقبت‌های مامائی، بارداری،‌ توانمندسازی زوجین در زندگی زناشویی و فرزندآوری در گروه‌های بهداشت باروری دانشگاه‌های مختلف کشور مصوب و اجراشده است. همچنین چند ژورنال معتبر در حوزه مامایی و سلامت باروری در کشور ایران فعالیت دارند (4).بهداشت باروری علمی بین‌رشته‌ای با ماهیت اساساً بالینی، با دیدگاه سلامت‌محور و جامعه‌نگر است. رسیدگی به مشکلات پیچیده و چالش‌انگیز در حوزه سلامت زنان نیازمند رویکردهای ترکیبی است و امروزه دیگر تنها با دیدگاه درمانی صرف نمی‌توان برنامه‌ریزی‌های مطلوب کرد. دیدگاه سلامت‌محور می‌تواند به پیشگیری از بحران‌ها و بهبود ارتقای سلامت منجر شود. به کاربستن رویکردهای مبتنی بر شواهد، ‌آشنایی با روش‌های انجام مطالعه و آنالیز داده‌ها و تحقیقات چندتخصصی بین‌رشته‌ای از اجزای مهم در برنامه‌ریزی موفق است که در دوران دکتری تخصصی بهداشت باروری به آن پرداخته می‌شود و دانش‌آموخته‌گان در این زمینه آموزش می‌بینند (5).خدمات سلامت باروری یکی از نیازهای رو به افزایش در هر جامعه است. تغییرات سریع اجتماعی، فرهنگی در کشور، زمینه‌ساز تغییر در میزان باروری، بیماری‌های منتقله از راه جنسی و سقط، ناباروری، چالش‌های جمعیتی و کاهش میزان باروری کلی، شده و نیازمند توجهات ویژه در سطح ملی هستند و دانش‌آموختگان بهداشت باروری می‌توانند در پرداختن به آن نقش داشته باشند. برخی دیگر از حوزه‌های نیازمند توجه در کشور که به‌خوبی بادانش و مهارت دانش‌آموختگان بهداشت باروری تطابق دارند شامل مسائل مربوط به ترویج زایمان طبیعی، کاهش سزارین غیرضروری، توانمندسازی زنان و دختران، پیشگیری از بیماری‌های زنان و غربالگری‌ها، پیشگیری از گسترش عفونت‌های منتقله از راه جنسی،‌ سالمندی سالم و تقویت یک نسل سالم جمعیتی است. ازاین‌رو توصیه می‌شود در جهت تقویت جایگاه حرفه‌ای دانش‌آموختگان بهداشت باروری و رفع موانع کنونی در ایفای نقش حداکثری ایشان برنامه‌ریزی شود (7،6).

promoting women's health by managing health resources: a letter to editor

advancing the health goals of society requires human resources management of health as one of the most important tools. providing the opportunity according to the skill and knowledge of service providers is the basis for providing quality services while considering the cost. this article explains the position of reproductive health scholars as a group to advance the health goals of mothers and babies.