مصرف خودسرانه دارو و عوامل مرتبط با آن در بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی یزد

زمینه و هدف: مصرف خودسرانه دارو یکی از بزرگ‌ترین معضلات اقتصادی-اجتماعی و بهداشتی جوامع مختلف محسوب گشته و مصرف غیراصولی و غیرمنطقی داروها می‌تواند بعضاً عواقب ناگوار و حتی مرگ را به دنبال داشته باشد. مطالعه حاضر باهدف بررسی وضعیت مصرف خودسرانه دارو و عوامل مرتبط با آن در بین دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد انجام شد. روش پژوهش: مطالعه حاضر از نوع تحلیلی بود که در سال 1399 انجام گردید. جامعه آن را دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد تشکیل دادند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 300 نفر محاسبه‌شد و روش نمونه‌گیری به‌صورت طبقه‌ای-تصادفی بود. داده‌های موردنیاز به‌وسیله پرسشنامه‌ محقق ساخته مطالعه قلی‌پور و همکاران (1391) جمع‌آوری شد. جهت توصیف داده‌ها از فراوانی، درصد فراوانی، میانگین، انحراف معیار و جهت تحلیل از روش‌های تحلیل پاسخ‌های چندگانه و آزمون کای اسکوئر و رگرسیون لجستیک باینری استفاده شد. تجزیه‌وتحلیل‌ داده‌ها توسط نرم‌افزار 20 spss و با در‌نظر‌گرفتن سطح معنی‌داری 5 درصد انجام شد. یافته‌ها: نتایج مطالعه حاضر بیانگر اذعان 39 درصد از دانشجویان به مصرف خودسرانه دارو بود. شایع‌ترین علت مصرف خودسرانه در میان دانشجویان، تجربه قبلی از بیماری (50/4درصد) و مهم تلقی نکردن بیماری (47/0درصد) گزارش شد. بیشترین مصرف خودسرانه دارو برای مرتفع نمودن بیماری سرماخوردگی (53/0درصد) و بیشترین فراوانی ازنظر نحوه تامین داروی موردنظر برای مصرف خودسرانه متعلق به خرید دارو از داروخانه با میزان 52/1درصد بود. نتایج رگرسیون لجستیک باینری نشان داد تنها یکی از رنج‌های متغیر درآمد (بین 2 تا 3 میلیون تومان) تاثیر معنی‌داری بر احتمال مصرف خودسرانه دارو دارد (0/02p = ). شانس مصرف خودسرانه دارو در درآمدهای بین 2 تا 3 میلیون تومان حدود 2 برابر دانشجویان با درآمدهای بیش از 3 میلیون تومان بود (p = 0.02, or = 1.8). نتیجه‌گیری: یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد که 39 درصد از دانشجویان مصرف خودسرانه دارو دارند؛ و هر چه درآمد افراد بیشتر باشد مصرف خودسرانه در بین آن‌ها بیشتر است.

self-medication and its relevant factors in students of yazd medical sciences

background: self-medication is one of the main socioeconomic and health problems in different societies and irrational drug consumption can sometimes lead to unfavorable outcomes and even death. the present study has been performed to investigate self-medication and its relevant factors in students of shahid sadoughi university of medical sciences in yazd. methods: this analytical study investigate 300 students of shahid sadoughi university of medical sciences using cochran’s formula in yazd (2020). the samples were selected by stratified sampling proportional to the strata size and the data were collected by a researcher-made questionnaire from gholipoor etal’s article (2012) and analyzed by descriptive statistics such as frequency, percentage, mean ± sd and multiple response analysis (mra), chi-square and binary logistic regression. all statistical analyses were done by spss 20 (α=0.05). results: the total self-medication rate was estimated 39%. the most common causes of self-medication among the students were the experience of the disease (50.4%) and considering the disease non-risky (47.0%).the most common self-medication case was cold (53.0%) and the most common way of supplying the drug for self-medication was purchasing from drugstores (52.1%).the results of multiple logistic regression showed that the only variable having a significant effect on the probability of self-medication was income (p = 0.02); odds of self-medication in students with an average income of 20-30 million rials was about twice as high as students with an income of more than 30 million rials (p = 0.02, or = 1.8). conclusion: self-medication is not a safe habit and it can cause complications such as drug interaction, addiction, drug poisoning, concealment of the disease and in general, health risks. meanwhile, the students’ attitude towards self-medication can affect the behavior of their future patients. so, it is suggested to inform students in this area.